Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

Handleiding bij het Onderwijs in de Bijbelsche en Kerkelijke Geschiedenis, (voor gevorderden, bijzonder voor leerlingen van kostscholen) door G. Bruna,Pred. te Hasselt. Te Rotterdam, bij van der Meer en Verbruggen. 1854. In kl. 8vo. 140 bl. ƒ :-90.
Catechismus over de Waarheid, die in christus is; ten dienste van meergevorderden, die zich bereiden tot het afleggen der Christelijke Geloofsbelijdenis in de Hervormde Kerk, door denzelfden. Tweede, verbeterde druk. Te Rotterdam, bij dezelfden. 1853. In kl. 8vo. 56 bl. ƒ :-15.

De in onze dagen sterk vermenigvuldigde en nog steeds in aantal vermeerderende Vraagboekjens strekken ten bewijze zoo

[p. 68]

wel van den ijver waarmede de Predikanten over 't algemeen het onderwijs van de leerlingen der Gemeente behartigen, als van de betrekkelijke onvolmaaktheid, die de reeds uitgegevene boekjens in het oog van velen meer of minder onbruikbaar maakt. Wij voor ons zien dan ook in die vermenigvuldiging van de hulpmiddelen tot Godsdienstig onderwijs geen bezwaar, en laten gaarne elk de vrijheid, waarop wij voor ons-zelven prijs stellen, om, des verkiezende, een eigen leiddraad voor dat onderwijs te vervaardigen. Zóó ver zal het ook wel niet ligt komen, dat hierin de volmaaktheid bereikt wordt en allen zich vereenigen kunnen in dezelfde keuze. Maar des te naauwkeuriger moet er dan ook gelet worden op de boekjens die in het licht verschijnen, opdat elk naar zijne waarde worde geschat.

Die van den Heer bruna, welke wij hier aankondigen, onderscheiden zich, onzes inziens, gunstig boven vele anderen. Zijne Handleiding is inderdaad zóó rijk en volledig en daarbij zóó regt geschikt om tot eene diepere kennis van de Bijbelsche en Kerkelijke Geschiedenis op te leiden, dat wij die met vrijmoedigheid aanbevelen. Bijkans zouden wij haar ál te uitvoerig noemen. Maar het is ook voor ‘meergevorderden, bijzonder voor leerlingen van kostscholen’, dat zij vervaardigd is. Voor gewone katechisatiën, zoo wel in de steden als op het land, achten wij haar dan ook minder geschikt. Daarvoor zullen andere, meer eenvoudige boekjens de voorkeur blijven verdienen. Misschien dat bruna er nog wel eens, vroeger of later, toe overgaat, om deze Handleiding te vereenvoudigen voor eerstbeginnenden. Wij moedigen hem daartoe aan.

Minder zijn wij ingenomen met zijnen Catechismus over de waarheid, die in christus is. De orde van behandeling, daarin gevolgd, komt ons veel minder doelmatig voor dan de meer gewone; zij is te ingewikkeld en geeft aanleiding tot verwarring van denkbeelden. Ook is hier over 't algemeen minder naauwkeurigheid van uitdrukking, dan wij in de Handleiding hebben opgemerkt. Sommige antwoorden zijn te onbestemd en te algemeen van inhoud, of vormen geen volledigen volzin. Dit geldt tot op zekere hoogte evenzeer van sommige onbeantwoorde vragen. En hier en daar komen bijzonderheden voor, waaromtrent onze Christelijke overtuiging nog al iets

[p. 69]

van die van bruna verschillen zou. Wij voegen er nog bij, met bevreemding te hebben opgemerkt, dat in dezen Katechismus, welks gebruik op dat der Handleiding volgen moet, vele zaken zijn opgenomen die in de Handleiding reeds vrij uitvoerig behandeld zijn. Is dit geschied om daar repetitie van te houden, of opdat de Katechismus ook zou kunnen gebruikt worden door hen die niet vooraf onderwezen zijn in de Bijbelsche en Kerkelijke Geschiedenis? Hoe dit zij, de Katechismus is er misschien te bruikbaarder door geworden; maar ons komt het voor, dat hij daardoor bij de Handleiding achterstaat. Er bestaat van bruna ook nog een Kort begrip van de waarheid, die in christus is, dat wij wel niet kennen, maar voor een vereenvoudigden Katechismus meenen te moeten houden, verkrijgbaar voor 12½ cents. Nu zouden wij bijkans van oordeel zijn, dat bij de Handleiding nog een meer uitvoerige Katechismus ‘over de waarheid, die in christus is’, zou kunnen en moeten vervaardigd worden. Doch waarom niet liever in de Handleiding alles opgenomen, ook wat daarin nu niet gevonden wordt? Dan kon aan de leerlingen van kostscholen achtereenvolgens al dat Godsdienstig onderwijs worden medegedeeld, wat zij behoeven, zonder dat het noodig ware nog van boekjen te veranderen. Wie de Handleiding met vrucht gebruiken kan, staat voor den Katechismus althans hoog genoeg.

Wij eindigen met den Heer bruna zegen toe te bidden op zijne ernstige pogingen. Zijn arbeid is blijkbaar de vrucht van studie en nadenken en van heiligen ijver voor de zaak des Heeren.