Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

De Kimrische Diluvie. Historische Roman door Eug. Zetternam. Te Antwerpen, ter drukkerij van E. de Backer, Zirkstraet. 1853. In kl. 8vo. 198 bl.

Even vreemd als menig lezer op zal zien, als hij in den eersten regel van bovengenoemd Vlaamsch boeksken leest: ‘Naar men zegt, leefden er eertijds negers in ons nog woeste vaderland’ - even verwonderd, als hij de laatste bladzijde bereikt heeft, zal hij nog eens op den titel terugzien, of hij wel goed heeft gelezen, dat het geëindigde verhaal ten opschrift draagt: Kimrische Diluvie. Wij willen ons niet in gissingen verdiepen, maar zouden gaarne van den Schrijver zelven vernemen wat hij met dien titel heeft willen uitdrukken. Zoo veel wordt intusschen elken lezer duidelijk, dat de roman ons in de dagen terugvoert toen de Eburonen aan de Maas woonden; een krijgshafte Belgische stam, die zijne kudden in de kale vlakten van het diepe woud (Ardenna) het karige voeder liet afgrazen, en hier en daar een stuk gronds met graan bezaaide, om als de uitgeputte onbemeste gronden braak ligging behoefden, in andere weêr vruchtbare streken een nieuw dorp op te slaan.

In zulk een Eburonen dorp leidt ons de Vlaamsche Schrijver

[p. 765]

binnen. Met veel talent teekent hij de zeden en gewoonten van dezen stam, en laat ons kennis maken met de uitgelezen helden waarop die mogt bogen: luk en koris de gezworenen, en com den ouden roemruchten aanvoerder, met diens pleegzoon, den belangwekkenden jongeling cendiorix. Meesterlijk achten wij de teekening van 's jongmans inwijding en bevordering van knaap tot strijder, aanvoerder en opvolger van com. Er is hier, als door geheel het werk, veel kracht en tevens veel fijnheid van karakterbeschrijving; ook zijn de natuurschetsen bevallig en gevoelvol. - De stijl is dichterlijk en edel, en heeft in het eigenaardige der Vlaamsche naïve en schilderachtige bewoordingen zoo iets liefelijks, dat ons menigmaal de zielvolle lettervruchten van conscience herinnerd werden.

Zullen wij den lezer het genot der verrassing betwisten, en hem zoo veel zeggen van den inhoud, dat hij zich zou kunnen inbeelden het werkje reeds gelezen te hebben? - Neen, hij geniete het volkomen in al de afwisseling der levendige en rijke tooneelen, zoo fiksch gegroepeerd, met zulke losse, sierlijke decoraties omgeven, dat wij zouden wenschen dat bladz. 198 ons slechts op het einde van een Eerste Deel had gebragt. - Doch het is welligt juist dit beknopte, dat het treffende der voorstellingen zoo verhoogt, die ons een blik doen slaan op het leven dier oude stammen, zoo eenvoudig en toch zoo fel bewogen, gekenmerkt door onmenschelijke wreedheden en edele menschelijkheid, door groothartige heldendaden en kleingeestig bijgeloof. En ofschoon de bescheiden hier ontbreken, om met genoegzaam regt van een historischen grondslag te kunnen spreken, zoo levert juist dat halflicht van aloude oorkonden een ruim veld voor eene dichterlijke fantasie. - Het slot kwam ons een weinig overhaast voor. Gaarne hadden wij ook meer van veleda geweten; haar, zoo magtig door de liefde, als de oude kenthuhu door haren onmenschelijken wraaklust, hadden wij liever wat meer en relief gezien. De beide wigchelaressen teekenen ons treffend de overgroote magt des bijgeloofs en den veelomvattenden invloed der vrouw op het lot der volken.

Wij danken den Schrijver voor dit kleine boeksken dat zoo vele groote oogenblikken en meesterlijke passages heeft. De trouw, de moed, de vaderlandsliefde, de eerzucht van den

[p. 766]

held die alles voor de glorie van zijn stam veil heeft, tegenover de zelfzucht van den trotschen priester, die voor den roem van zijne ijdele kunsten de teederste regten der menschelijkheid verkracht, dat alles is in breede, koene trekken gemaald, die eene vaste hand openbaren, en zich gunstig onderscheiden boven de steeds veldwinnende middelmatigheid op het romantisch gebied.
e.