Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Het universele karakter der Gustaaf-Adolf-Vereeniging en hare uitbreiding in Nederland, door Carl Euler. Te Haarlem, bij C. Zwaardemaker. 1854. In gr. 8vo. 32 bl. f :-30.

Wij haasten ons met de aankondiging van dit kleine, maar belangrijke geschrift, omdat wij het in aller handen wenschen. De zaak der Gustaaf-Adolf-Vereeniging, die daarin besproken wordt, is eerst sedert een groot jaar in ons Vaderland aan de orde gekomen, toen een tweetal afgevaardigden uit Duitschland haar met krachtige woorden onder ons aanbeval. Hier en daar, vooral te Leiden, Haarlem, Amsterdam, 's Hage, en elders, vormden zich, ten gevolge daarvan, plaatselijke Afdeelingen. Ook te Utrecht is dat niet te vergeefs beproefd. En wat de Heer euler, een van de warmste voorstanders dier Vereeniging, in eene openbare zamenkomst aldaar gesproken heeft, dat geeft hij in dit boeksken, aan allen die het in handen nemen, te lezen.

De inhoud beantwoordt aan den titel en moet dienen om

[p. 696]

den aard, het doel en de werkzaamheden der Gustaaf-Adolf-Vereeniging te doen kennen in haar universeel karakter. Zij sluit niemand uit, biedt overal hulp, en maakt geen onderscheid tusschen Protestanten, van welke afkomst, Geloofsbelijdenis of dogmatisch standpunt ook. Allen, in en buiten Duitschland, zijn haar even welkom, hetzij als medeleden, die aan het liefdewerk deelnemen, hetzij als hulpbehoevenden, die ondersteuning vragen. Uit haren oorsprong, hare statuten en hare geschiedenis, gedurende de jaren van haar bestaan, wordt dit bewezen, en menige bijzonderheid, aangaande den nood die allerwege heerscht en dringend voorziening vordert, wordt hier medegedeeld, om aan te toonen hoe zeer daartoe eene algemeene zamenwerking wordt vereischt. Die bijzonderheden worden eindelijk door een en ander plaatje opgehelderd, en de uitgave is geschied ten voordeele der Protestantsche Gemeente Feldkirchen in Oostenrijk.

Het valt echter niet te ontkennen dat er in één enkel opzigt iets is af te dingen op dit betoog. Er wordt namelijk § 2 der Algemeene Statuten gesproken van ‘de Luthersche, Hervormde en Vereenigde of Unirte Gemeenten’, en voorts van ‘de zoodanigen, welker overeenstemming met de Evangelische Kerk voldoende blijkt’. Toen nu de Afdeeling Nederland, bij hare vestiging, in plaats daarvan, gewaagde van ‘Protestanten van alle Kerkgenootschappen zonder onderscheid, die slechts van hunne instemming met eene der Protestantsche Kerken hebben doen blijken’, heeft deze meer algemeene en onbepaalde uitdrukking zwarigheid ontmoet bij het Hoofdbestuur in Duitschland, dat geene Afdeeling erkennen kon, tenzij § 2 woordelijk werd overgenomen en getrouw nageleefd. En op de verklaring, die werd ingezonden, dat die gebezigde uitdrukking, boven de oorspronkelijke, meest voegzaam was voor ons Vaderland, deels omdat wij hier geene Unirte Gemeenten kennen, deels omdat men ook voor de Doopsgezinden en Remonstranten deel verlangde aan dit liefdewerk, ontving men ten antwoord, dat van de oorspronkelijke bewoordingen niet kon worden afgeweken, en dat ook, in overeenstemming daarmede, de medewerking van de Doopsgezinden en Remonstranten moest zijn uitgesloten. Men ziet hieruit, dat het karakter der Vereeniging, hoe weinig exclusief ook, toch niet in allen deele zóó universeel is, als men

[p. 697]

wenschen zou. Maar daarbij verdient dan ook met lof vermeld te worden, dat de Afdeeling Nederland, wel verre van de uitgeslotene broeders prijs te geven, besloten heeft, om zich, buiten organisch verband met de Duitsche stichting, als Nederlandsche Gustaaf-Adolf-Vereeniging te vestigen. Zij was hiertoe wel genoodzaakt en verpligt, maar deed het dan ook van goeder harte. Of zij daardoor bevorderlijk is geweest aan hare uitbreiding en haren bloei, zal de uitkomst moeten leeren. Wij voor ons maken geene de minste zwarigheid, om voor haar bij alle Protestanten medewerking te vragen, en zullen ons verblijden, wanneer velen toetreden tot hare gemeenschap. Ook daartoe zij de lezing aangeprezen van eulers geschrift.