Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Jezus' Joodsch-Theokratische Godgeleerdheid, of wat heeft Jezus aangaande God en Godsdienst geleerd? Met een beroep op de bronnen, waarop de Joden plagten te wijzen. Door Dr. L.S.P. Meyboom, Predikant te Groningen. Te Groningen, bij J. Oomkens, J.zoon. 1854. In gr. 8vo. 89 bl. f :-70.

Deze titel, hoe uitvoerig ook, is toch niet ten volle duidelijk, en geeft aanleiding tot vele vragen. Dr. meyboom schijnt zelf dat gevoeld te hebben, zoodat ZEerw. den titel nog nader omschrijft en toelicht, zeggende (bl. 4): ‘Wanneer wij onderzoek doen naar 's Heeren Joodsch-Theokratische Godgeleerdheid, dan bedoelen wij het gebruik dat Hij maakt van Staatsregeling, Wet en Profeten, vaderen en schriften, denk- en leefwijze van het Joodsche volk; met één woord van de Godsregering en al wat onder en door haar bij de Joden was ontstaan, en zijne leer aangaande God en Godsdienst, door Hem met een beroep op dat alles voorgedragen. Misschien drukken wij de vraag, die wij willen beantwoorden, het duidelijkst en eenvoudigst in dezer voege uit: Welke is de leer van jezus aangaande God en Godsdienst, die door Hem werd voorgedragen met een beroep op de bronnen, waarop de Joden plagten te wijzen?’ - De beantwoording dier vraag leidt tot een drieledig onderzoek, namelijk: wat jezus opneemt als den Joden reeds bekend; - wat Hij aanwijst als in de Godsregering en het Theokratisch Jodendom voorhanden, maar door de Joden minder goed begrepen; - wat Hij in de Joodsche Godsregering ziet en aanwijst in betrekking tot den christus en zijn Rijk; - terwijl dat onderzoek gevolgd wordt door

[p. 693]

eenige opmerkingen aangaande het gebruik dat de Heer van de Godsregering en het Theokratisch Jodendom maakte, om daaruit God en Godsdienst te doen kennen, en aangaande het verband tusschen zijne Theologia Naturalis en zijne Theologia Judaico-Theocratica, - en opmerkingen aangaande het gebruik dat Hij ons en anderen leert maken van de bronnen, die den Joden ter dienste stonden, of eenig ander volk, aan hetwelk het Evangelie verkondigd wordt, ter dienste staan.

In de beantwoording van de eerste der drie vragen wordt vooral gewezen op het Godsbegrip der Joden, waarvan jezus gebruik maakt om zijne leer daarop te bouwen of aan te sluiten. Inzonderheid komt hier de daemonologie der Joden ter sprake. Daarin vonden wij veel wat wij reeds in meybooms Leven van jezus, Eerste Deel, Eerste Stuk, gelezen hadden, veel ook dat tot aanvulling van het in dat werk medegedeelde kan strekken. Hoe veel belangrijks en vernuftigs daarover ook is in het midden gebragt, gelooven wij echter dat de duivelen-quaestie nog verre van geëindigd is.

In het tweede deel vindt men eene opsomming, met belangrijke opmerkingen, van Oud-Testamentische uitspraken die door jezus in het regte licht zijn geplaatst. Dat is een uitmuntend stuk, met bladzijden vol licht en leven.

Met het derde deel kunnen wij ons minder vereenigen. Het geheel wegredeneren der eigenlijke Messiaansche profetiën wilde ons en zal velen met ons niet behagen. Wij houden het integendeel er voor, dat er in het O.T. vele profetiën zijn die uitsluitend betrekking hebben op den Messias en zijn lot, en dat jezus zich daarop als zoodanig ook beroept. Neen, niet bij gevolgtrekking past jezus Oud-Testamentische uitspraken op zich-zelven toe; maar omdat vele inderdaad bepaalde voorzeggingen nopens den Messias en zijn lot waren.

Evenmin kunnen wij met den Bijbel in de hand instemmen met de slotsom die Dr. meyboom, na belangrijke verklaringen, mededeelt aangaande de toekomst des Heeren en de laatste dingen, zeggende: dat jezus wel bij herhaling spreekt van zijne komst en van een oordeel, maar daarbij niet verder in de toekomst loopt, dan tot den eersten tijd na Jeruzalems val, wanneer de snelle verbreiding des Evangelies onder de volken der aarde het teeken zijner komst zal zijn, en de schifting der volken in geloovige burgers des koningrijks en

[p. 694]

in ongeloovigen, die er buiten blijven, het oordeel zal zijn, dat van Hem uit zal gaan. Wat er méér gevonden wordt, zegt Dr. meyboom, is inkleeding, beeldspraak, vorm.

Gelijk het geheele stuk den degelijken Godgeleerde en den Levensbeschrijver van jezus doet kennen, zoo geven ook de verschillende wenken en opmerkingen, waarmede Dr. meyboom zijn onderzoek eindigt, blijken van veel menschenkennis. Allen die het Tijdschrift Waarheid in Liefde (uit welks Jaargang voor 1854, Tweede Stuk, dit is overgedrukt) niet bezitten, raden wij aan dit werkje te koopen. Ook zij die, even als wij, zich niet in alles met den geleerden Schrijver kunnen vereenigen, zullen er veel in vinden dat voor den tijd van lezing en de geringe kosten ruimschoots schadeloos stelt. Den geleerden man toch, die in den Bijbel en bepaaldelijk in het leven, de woorden en daden van jezus geheel te huis is, vindt men schier op elke bladzijde terug.

†-.