Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Het Kasteel Avon, of Heidendom en Christenzin, door Mrs. Marsh, Schrijfster van: ‘Angela’, ‘Emilia Wyndham’, enz. Uit het Engelsch, door P. van Os. Twee Deelen. Te Sneek, bij van Druten en Bleeker. 1854. In gr. 8vo. 590 bl. f 6-20.

Zonderling is de aanvang van dit werk. De Schrijfster spreekt op de eerste bladzijde van eene ‘zij’ en een ‘hij’, die ons niet bekend zijn gemaakt, zoodat wij den titel nog eens opsloegen, of wij ook het Tweede Deel vóór ons hadden. Neen, 't was toch het Eerste; en wij verheugden ons in stilte met zoo weinig tijdverlies een Engelschen roman te zijn binnen gekomen. Gewoonlijk toch zijn van die werken de eerste vijftig, soms honderd bladzijden zoo stroef en moeijelijk, zonder gang of gloed, dat men zou moeten gelooven dat de Schrijver in het begin geen weg met de stof heeft geweten, en ze niet genoegzaam omvatten en doorkneeden kon. Hier niet alzoo, ofschoon zulk een aanvang als deze voorzeker niet onberispelijk mag heeten.

Maar deze fout en menige andere onnaauwkeurigheid, die aan eene overhaaste bewerking - welligt het aandrijven van den boekverkooper - doet denken, mogen ons niet weêrhouden een ongewonen lof aan dezen zoo echt romantischen roman toe te zwaaijen; want zoo als men ons velerlei poëzij opdischt zonder poëzij, zoo ook fabriceert men menigen roman en novelle, die niet meer dan een dor geraamte of onbezielden omtrek van roman vertoonen, en alleen romans genoemd kunnen worden omdat zij verdichte verhalen zijn. Wij bevelen dit werk niet alleen aan alle Leesgezelschappen - dat eene heel magere hulde zou zijn bij de leesgrage toegevendheid - maar wij bevelen het vooral Heeren en Dames Auteurs van romans en novellen aan, of zij te eeniger tijd mogten begrijpen, hoe de romantiek aan de poëzij is verwant; hoe zij het leven niet bloot behoort te copiëren, maar te idealiseren, om ver-

[p. 526]

heven en groote gedachten aanschouwelijk te maken in het drama dat voor ons ontwikkeld wordt, om zin en smaak voor het schoone en goede aan te kweeken. Men kan en moet putten uit het werkelijke leven, zonder het platte en alledaagsche over te nemen. Men moet de gronddenkbeelden weten af te zonderen, te zuiveren en te verheffen, zonder onnatuurlijk en overdreven te worden. Doch daartoe behoort men het talent en de ontwikkeling, de schitterende verbeelding, de edele dichterlijke opvatting van Mrs. marsh te bezitten, en zonder deze gaven moest men niet zoo veel papier met letters bedekken. Gaarne gaven wij hier een overzigt van die boeijende, wegslepende tooneelen, zoo vol leven en handeling, vol ziel en poëzij; maar de lezer hebbe het volle genot van de belangwekkende geschiedenis, zoo vol diepe menschenkennis en Evangelieschen zin geschreven. De karakters zijn uitmuntend geteekend; de misdadige is geen duivel, de godvruchtige is geen engel; maar de misdadige grijpt elke verzoeking aan, in plaats van die te vlieden, en zinkt steeds dieper; de godvruchtige kan ook wankelen en mistasten, maar overwint en past op in den bangen levensstrijd. De Natuurbeschrijving is bevallig en rijk, de omgevingen zijn natuurlijk en wèlgekozen, bij al het vreemdsoortige van den zamenloop der omstandigheden. Zoo de Schrijfsters, die hier te Lande allengs beginnen te vermenigvuldigen, deze Engelsche zuster op zijde wisten te komen in die diepte en kracht van gevoel, die helderheid van blik en verhevenheid van opvatting - zij zouden onze Tijdschriften niet langer opvullen met vertelsels zonder ziel en merg, zonder kracht en leven; flaauwe, ziekelijke beeldjes, die als beuzelende saletjuffers verschijnen en verdwijnen, zonder iets gedaan of gezegd te hebben, dat niet honderd- en duizendmaal veel beter gezegd is. Mrs. marsh geeft ook tooneelen uit het huiselijk en gezellig leven; maar gij zult er niet van walgen, zij zullen niemand vervelen, omdat de teekening geene flaauwe, onzekere omtrekken toont, maar fiks en degelijk is, en, in verband met groote gebeurtenissen, zin en nadruk heeft. De vrouwen zijn hier geene overspannen heldinnen, noch ook van die wegkwijnende, smeltende schepseltjes, die zoo bitter vervelend zijn. De vrouw treedt hier op in hare stille, eenvoudige waardigheid, altijd als diepgevoelig, liefhebbend gemoed, zoo wel de wilde hester 1

[p. 527]

van de omdoolende gypsy-elan, als de fiere en beminnelijke lijdende Lady aulmer en hernanu. Doch leer ze zelve kennen! De zelfzuchtige en de edelmoedige mannen-karakters zijn met fiksche hand in breede trekken geteekend, en komen levendig uit. Tot het einde toe bewaart de Schrijfster gloed en kracht in hare tafereelen, ofschoon wij het slot eenigzins uitvoeriger uitgewerkt hadden willen zien, en het elken lezer hard zal vallen, zoo op eens van vele lieve en belangwekkende personen te moeten scheiden. De Vertaler had de taal meer in haren rijkdom moeten doen uitkomen, dan zou de lezing oneindig aangenamer geweest zijn; nu zijn de gedurige herhalingen van dezelfde woorden hinderlijk, en de vele tegenwoordige deelwoorden onaangenaam.