Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

[p. 481]

Boekbeschouwing.

Oratio de Theologiae practicae studio, futuro Evangelii Ministro prorsus necessario; quam habuit A. Niermeijer, Theol. Doct., a.d. xxviii m. Maji a. mdcccliii, quum ordinariam Theologiae Professionem in Academia Lugduno-Batava solenni ritu auspicaretur. Lugduni-Batavorum, apud P. Engels. mdcccliii. In gr. 8vo. 26 bl. f :-50.

Ofschoon reeds vóór bijna veertig jaren de Hervormde, en kort daarna ook de Evangelisch-Luthersche, Kerk in ons Vaderland, in het Reglement op het examen en de toelating tot het Leeraar-ambt het onderzoek opnam over de predikkunde en over de pligten van het Herders- en Opzieners-ambt, ligt de tijd nog niet ver achter ons, dat de gewoonlijk aldus - maar min juist, althans minder volledig - genoemde ‘pastoraal’, zoo niet geheel verwaarloosd, of maar oppervlakkig bezien, dan toch niet ontvouwd werd met die wetenschappelijkheid, op welke zij aanspraak heeft wegens de belangrijke plaats die zij in de Godgeleerdheid inneemt. De tijd is gelukkig voorbij, toen men scheen te denken dat slechts oefening in de theoretische gedeelten der Theologische wetenschap noodzakelijk was voor hen die als Evangeliedienaars in de Kerk zouden optreden, en dat, zoo al ten opzigte van de uitoefening der pligten aan het Herder- en Leeraar-ambt in de Gemeente verbonden, wenken, aanwijzingen en ten deele ook oefeningen nuttig en noodig waren, de praktijk-zelve, het leven en verkeeren in de Gemeente dat onderwijs kon en zou aanvullen - zoo niet ten deele zelfs overtollig maken. In één woord: het is lang eene vrij algemeene beschouwing, althans een vrij algemeene maatregel geweest, de voorbereiding tot het Leeraar-ambt te doen bestaan in enkel Theoloog te worden, en van het praktische alleen in zoo ver werk te maken als het kon leiden om predikgaven te ontwikkelen.

't Is ver van ons, de schuld daarvan alleen of hoofdzakelijk op het onderwijs aan de Hoogescholen zelf te leggen. Ten deele ligt het in den aard der Akademische vorming, dat zij

[p. 482]

haar hoofddoel stelt in wetenschappelijke voorbereiding; maar ten deele ook ligt het in iets dat wel nimmer geheel zal kunnen worden weggenomen: de eenzijdige beoordeeling van den Evangeliedienaar naar zijn werk voor den kansel. Van het prediken hangt de eerste plaatsing - van het prediken hoofdzakelijk de latere bevordering in de Kerk af. Dat kan ook bijna niet anders: of iemand doelmatig katechiseert, zich een wijs herder betoont, ook aan het ziekbed - dat wordt zoo niet onmiddellijk naar buiten kenbaar, en is daardoor een minder gemakkelijke maatstaf voor de geschiktheid der personen op wie zich de keuze vestigt; het behoort meer tot het inwendige leven in de Gemeente. En doet zich bij den regtzinnigheidsstrijd onzer dagen nevens de vraag hoe iemand predikt, meer de vraag hooren wat hij verkondigt, - het is en blijft toch - dat kan niet anders - meer eenzijdig het prediken waarom heen zich alles wentelt. Dat moet ook zoo zijn, in zoo ver de Protestantsche Kerk te regt de levende Evangelie-verkondiging beschouwt als het hoofdmiddel tot opbouwing der Gemeente in Hem die haar Hoofd is. Maar naar mate men in de wetenschap en in den werkkring van den Evangeliedienaar helderder begon bewust te worden, zoo wel van het hoofddoel des ambts van dezen, als van de eigenaardige plaats die de praktische Godgeleerdheid in de reeks der onderdeelen van de theologische wetenschap inneemt, moest ook het oog er meer op worden gevestigd; vooral bij het veld winnen der waarachtige beschouwing, dat gaven des verstands, hoe onmisbaar ook, in dezen niet genoegzaam, maar ook gaven des gemoeds een onvoorwaardelijk vereischte zijn, zal men met waardigheid het ambt vervullen, waartoe de theologische Akademische jongelingschap zich voorbereidt.

Heeft men in dezen groote verpligting aan den Hoogleeraar muurling, die in zijn zeer voortreffelijk Handboek der practische Godgeleerdheid, de roeping en de werkzaamheid des Evangeliedienaars in de Gemeente van christus ontwikkelt, als eene wetenschap die hare eigene plaats heeft in het organisch geheel der Godgeleerdheid, - allergelukkigst achten wij de keuze van het onderwerp, dat de Heer niermeijer gekozen heeft voor de plegtige Redevoering, met welke hij het ambt van gewoon Hoogleeraar in de Godgeleerdheid aan de Leidsche Akademie heeft aanvaard. Dat

[p. 483]

onderwerp toch is geheel in overeenstemming met de behoeften van den tijd, en de wijze waarop de jonge Hoogleeraar het behandelt, toont dat hij niet alleen die behoeften kent, maar ook berekend is om ze door zijn onderwijs te vervullen. Was het vóór eenige jaren iets kenmerkends, dat de Heer van gilse het Hoogleeraar-ambt in de Godgeleerdheid, aan de kweekschool van een Kerkgenootschap dat vroeger de wetenschappelijke opleiding van de voorgangers der Gemeente minder noodzakelijk scheen te keuren, aanvaardde met het betoog dier noodzakelijkheid; - een schoon geheel daarmede vormt niermeijers ontwikkeling, dat de praktische Godgeleerdheid in het afgerond geheel der wetenschap niet kan worden gemist, en zonder de onberekenbaarste schade in de vorming van aanstaande Evangeliedienaars niet zou kunnen verwaarloosd worden. Het stuk kenmerkt den grondigen geleerde, die echte humaniteit paart aan heldere en veelzijdige kennis, en wij wenschen de Leidsche Hoogeschool geluk met den man, die, de plaats bekleedende van onzen ontslapen vriend van oordt, zich op die plaats reeds aanvankelijk heeft doen kennen als een waardig priester der wetenschap, bij welker beoefening, ontwikkeling en onderwijzing de Algoede hem zegene, opdat hij, met zijne voortreffelijke ambtgenooten, jongelingen vorme, die niet alleen blijken geven van kunde, maar ook van geschiktheid voor het gewigtig ambt waartoe zij zullen worden geroepen in de Gemeente des Heeren!

o.
v.o.