Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

De kleine Kempis, door G. Tersteegen. Naar de dertiende uitgave uit het Hoogduitsch vertaald. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. 1853. In kl. formaat. VIII en 132 bl.; ingenaaid: f :-60; in linnen gebonden: f :-90 per ex.; bij de 25 ex. ingenaaid: f :-50; in linnen gebonden: f :-80.

Men kan in onzen tijd niet klagen dat er gebrek is aan geestelijk voedsel en opwekking tot Godsdienstig leven. Gelijk in de middeleeuwen de vrome mystieken zich beijverden om het hart te redden uit de strikken der scholen, die, spelende met de leerstellingen der Kerk, zich tegen haren banvloek achter de spitsvondige uitvlugt verscholen: dat eene Kerkelijke waarheid nog niet eene wijsgeerige waarheid behoefde te zijn; zoo treedt ook tegenwoordig de Asketiek op om het gemoed zuiver te houden van de twisten der elkander vijandig ontmoetende Godgeleerde rigtingen, die allen de waarheid meenen te bezitten als zij zich het praedikaat van wetenschappelijkheid kunnen toeeigenen of, misschien, aanmatigen. Terwijl de Godgeleerden den Heer en zijn Woord en Werk ontleden als een kruidkundige de gedroogde bloem, zoekt de Asketiek voedsel bij den levenden Heiland, die het land doorging en wèldeed.

Bij het vele dat dezer dagen wordt uitgegeven, hebben de Erven bohn een boekje gevoegd van eenen ouden landgenoot,

[p. 199]

die door de geheelc wereld is beroemd geworden, en wiens hoofdwerk, met de eere der onsterfelijkheid gekroond, in alle Europesche en ook in Oostersche talen gelezen wordt. Thans wordt ons uit de overige schriften des vereeuwigden mans, in den vorm van een Handboekje, dit uittreksel aangeboden. Het is verzameld door een vromen Duitscher, gerhard tersteegen, door zijne tijdgenooten vader tersteegen genoemd. Hij werd den 25^sten November 1697 te Meurs in Westphalen geboren, en was een eenvoudig burgerman, die van zijn handwerk leefde, maar een waar menschenvriend, en vroom Christen, wiens gebeden niet minder gezocht waren dan zijne aalmoezen, en die, door zijne geschriften, godsdienstige liederen en uitgebreide briefwisseling, een grooten invloed, vooral op het volk, heeft uitgeoefend.

Men vindt hier eerst: een klein a b c in de school van christus, in drie-en-twintig lessen; allen puntig en kernachtig, b.v.: Labore et dolore - door werken en lijden, door zuchten en weenen gewint men het rijk Gods; wellust en trots verjagen uit het paradijs. Verder bevat het boekje een vijf-honderd-tal korte spreuken, die in het leven grijpen, en het kunnen veredelen; terwijl zij den Christen van de wereld, voor zoo verre deze in 't booze ligt, aftrekken en ten hemel trachten op te voeren. 't Is een Handboekje dat men bij zich kan dragen, bij gelegenheid opslaan, en waar het oog valt, vindt het wat goeds. Zie hier daarvan enkele proeven.

‘71. Te waken over de zinnen is eene bron van reinheid, eene (een) tuchtmeester des vredes, eene binnenkamer vol gebeds.

115. Die goed nieuws wil hooren, die hoore christus vertellen van het koningrijk der hemelen.

263. God eischt niet dat gij uw ligchaam kwelt, maar dat gij uwe hartstogten bedwingt.

327. In de lantaren geplaatst behoudt het licht zijn glans en gloed; zet men het daarbuiten, dan wordt het door de minste windvlaag uitgebluscht.

358. Spreek weinig, en antwoord bescheiden. Beter is het te zwijgen dan onvoorzigtig te spreken. Wees gaarne in uwe binnenkamer, of, als gij dat niet vermoogt, waak althans over uwen mond.

414. Het is geen wonder, dat eene godvruchtige ziel zich

[p. 200]

geheel aan christus houdt, daar Hij-zelf haar waardig gemaakt heeft, niet om half, om geheel tot Hem te komen.

446. Wie zijn hart wèl bewaakt, bewaakt ook zorgvuldig de deuren van zijnen mond, opdat hij de inwendige genade der vroomheid niet verbeure door de uiterlijke onbedachtzaamheid in het spreken.

489. Wie in vreemde zaken meester wil zijn, van dien is het geen wonder, dat hij in zijne eigene zaken geen leerling kan of wil zijn.’

Wie deze spreuken, niet gezocht maar medegedeeld zoo als zij 't eerst in het oog vielen, leest, zal niet ontkennen dat onze aanbeveling op goede gronden rust. Dit werkje kan ook bij onze Roomsch-Katholieke landgenooten welkom zijn. Wij verheugden ons, het lezende, dat de weg ten leven boven Katholicisme en Protestantisme ligt. Het Christendom in de hoofden verschilt; maar in het Christendom in de harten is eenheid. Hoezeer wij er verre af zijn, de regten des verstands te betwisten, moeten wij toch naar onze levenservaring erkennen, dat het voornamelijk het hart is dat de Heer zich ter woning kiest. Wilden de strijders òf voor Conciliën òf voor Scholen dit toegeven, menig wapen zou hun uit de handen vallen.

s.