Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Beginselen der Volkshuishoudkunde, door Mr. B.D.H. Tellegen. Te Groningen, bij J.B. Wolters. 1853. In kl. 8vo. 48 bl. f :-50.

De geachte S. heeft er zich inzonderheid op toegelegd kort te zijn; hij was daarbij slechts voor ééne klip vervaard: duister te worden; er zijn echter méér klippen, waarvoor men zich bij het betrachten van groote beknoptheid wachten moet, inzonderheid, waar men voor jonge lieden schrijft en eene schets maakt; die klippen heeten: afgetrokkenheid en onvolledigheid. Het is niet moeijelijk, de Volkshuishoudkunde tot weinige hoofdstellingen terug te brengen; maar men loopt gevaar, dat deze onderhoudende en belangwekkende wetenschap daardoor voor het jeugdig verstand veel van hare eigenaardige bekoorlijkheden verliest. Het is wel waar, dat de onderwijzer zulks bij de ontwikkeling der stellingen kan aanvullen; maar daartoe wordt een bijzondere tact vereischt, die niet ieder gegeven is, en die, wanneer hij bij het onderrigt, naar eene dorre schets gegeven, ontbreekt, de wetenschap zelve vervelend, althans weinig aanlokkelijk maakt. Zoo is het ook met onvolledigheid gesteld: de meeste Schrijvers over Staat- of Volkshuishoudkunde staan te kort stil bij hetgeen het gebruik en verbruik der rijkdommen betreft, en eene schets moet toch geheel volledig zijn ten aanzien der hoofdbeginselen.

Het komt Referent voor, dat de Heer tellegen, wien hij den lof van kort te zijn niet wil betwisten, en wien hij niet beschuldigt van duister te zijn, zich voor de beide aangewezen klippen niet voldoende heeft gewacht: zijne schets is niet onderhoudend, en zijne schets is niet volledig. Het eerste gebrek vult hij voorzeker aan in zijne mondelinge toelichting, want het boekje (waarvan druk en papier onverbeterlijk zijn) is bestemd tot leiddraad bij het door den S. gegeven onderrigt

[p. 168]

in dit vak, aan de Landhuishoudkundige School te Groningen; hij zal daarbij door voorbeelden, door historische herinneringen, door te wijzen op de praktijk der Volkshuishoudkunde, ongetwijfeld zijne discipelen weten te boeijen; maar, voor anderer nut, te wier behoeve het in den boekhandel gegeven is, mogt hij met een enkel woord, als bij tusschenstelling, den te bewandelen weg hebben aangewezen. En, hoe is het met het onvolledige? Ja, ook dit kan de S. uitmuntend aanvullen, - maar dan laat hij zijn leiddraad los; b.v. als hij op bl. 32 de woorden armen en belastingen bezigt, kan hij daarbij in zeer uitvoerige ontwikkeling treden omtrent voorkoming, vermindering, leniging van armoede, enz., omtrent de hoofdverdeeling der belastingen, de meerdere of mindere doelmatigheid van de eene soort boven de andere, enz., - maar zijn boekje laat hem - en zijne navolgers, die het gebruiken mogten - te veel vrij, omdat de schets zich in geene bijzonderheden inlaat.

Wij willen daarom deze aankondiging niet besluiten zonder nog te wijzen op een ander, allerliefst boekje, met het doel geschreven om aan de jeugd de afgetrokken denkbeelden der Volkshuishoudkunde op eene onderhoudende wijze voor te stellen; een boekje, hetwelk met en nevens het hier aangekondigde regt bruikbaar zijn zal; het is wel niet zoo kort, doch, naar rato, wel zoo goedkoop: wij bedoelen de Grondtrekken der Staathuishoudkunde, door w. ellis, uit het Engelsch vertaald door Mr. h. hooft graafland, circa 140 bladz. voor - 90 cents, uitgegeven bij b. dekema, te Utrecht.