Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

[p. 145]

Boekbeschouwing.

Het Leven van Jezus, voor jonge lieden, door Johanna. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1853. In kl. 8vo. 440 bl. f 2-90.

‘Het Leven van jezus’ - ziedaar voor het geheele menschdom een woord vol rijkdom, kracht en diepte. Is er een tweede van wiens leven hetzelfde kan gezegd worden? Neen: jezus staat voor ons, voor allen in de menschenwereld, geheel éénig, gelijk de zon aan den hemel, met welke Hij zich vergeleek. Men moge Hem kennen of niet, haten of liefhebben, Hij grijpt op alles in, en men kan evenmin zich aan zijnen invloed onttrekken, als zich buiten de werking der zon plaatsen, al sluite men hare stralen ook af. Het Leven van jezus is de Geschiedenis van den eersten dag der tweede schepping. Nog eens sprak de Almagt: ‘Er zij Licht!’ en Serafijnen anwoordden op Efrata's beemden, dat er Licht was. De week der volgende scheppingsdagen zal voortgaan, tot de voleinding een nieuwen dag van rust zal schenken. Er is geen mensch die de hooge belangrijkheid van jezus' Leven in twijfel trekt; zelfs de aanvallen van den ongeloovige, die zich een wijsgeer noemt, bewijzen jezus' buitengewone waarde, en dat de aanvaller evenveel van wijsgeerig denken weet, als de zonderling van gezond verstand, die op den helderen middag beweerde dat de zon niet scheen, en bij eene lamp zat te werken.

Het Leven van jezus is, behalve in 't hart van den mensch, in de gedenkschriften van een viertal mannen bewaard, die, wanneer zij 't hadden kunnen verdichten, vier wonderen in plaats van één zouden hebben gewrocht; want wie zulk een ideaal, in zulke vormen als waarin de Evangelisten 't hebben voorgesteld, scheppen kon, zou een éénig verschijnsel wezen, waarnaast de Geschiedenis geen tweede te plaatsen heeft. Doch dáárom ook zijn de Evangeliën blijvende gedenkstukken, voor ieder te lezen en verder te bearbeiden. Het geheel, dat zij vormen, is gelijk aan eene bron, die nimmer opdroogt, uit

[p. 146]

welke ieder scheppen kan, en door welker wateren elk die er van drinkt gevoed wordt en zich versterkt gevoelt. De geletterde en de ongevormde, de jonkvrouw in hare burg en de arbeider in zijne hut hebben hetzelfde deel aan hare schatten, even als aan de stralen der zon, die voor den rijke niet warmer of lichter is dan voor den behoeftige. Van dáár ook, dat de beschouwing van jezus' Leven zich met elken vorm verdraagt. De Wijsgeer vindt er stoffe in voor zijn denkend verstand; de Kritikus voor zijn schiftend oordeel; de Dichter voor zijne verbeelding; de Kunstenaar voor beitel of penseel; het eenvoudig gemoed voor kinderlijke opvatting, en het geweten put er kracht uit voor zijne heerschappij over den wil.

De beschrijving van jezus' Leven is een volksboek voor geheel de wereld. Een iegelijk kan het verstaan, en niemand, die voor 't ware en goede vatbaar is, zal er het schoone van miskennen. Het Leven des Heeren kan ook door kinderen gelezen worden, en is hun niet minder verstaanbaar dan een brief hun toegezonden door de vaderlijke hand en gevloeid uit het vaderlijke hart. Wie heeft ooit er aan gedacht het leven van alexander den Groote, van plato, van caesar tot een boek voor kinderen te bewerken? In alle die levens ontbreekt de stoffe voor hunne bevatting en belangstelling geschikt; maar zij ontbreekt niet in de Geschiedenis van den Zone Gods en des Menschen. Zeker lazen de meesten onzer lezers het Leven van jezus door van oosterzee bewerkt, en hoe veel hebben zij daarbij genoten; maar toch zal wel niemand hunner beweren, dat de vorm van bewerking door dien hoogst begaafden Godgeleerde gekozen, de eenig gepaste zoude zijn. Ook de eenvoudigste beschouwende voorstelling heeft waarde. Het boek van johanna, dat nu vóór ons ligt, bewijst dat op nieuw. De Levensgeschiedenis des Heeren door eene vrouw bewerkt, vervult ons reeds vooraf met aangename verwachtingen. Vrouwen, immers, waren bij zijne omwandeling op aarde bij uitnemendheid met Hem bevriend. Zelfs terwijl Jeruzalems burgers hem dreven naar het kruis! beweenden Hem Jeruzalems dochteren. Waar het ware, het schoone en het goede zich vereenigen, moet het vrouwelijk hart zich wel voelen aangetrokken.

Wij vinden hier geene diepzinnige onderzoekingen, geene vernuftige gissingen, geene scherpe oordeelkundige aanmer-

[p. 147]

kingen, geene schoolsch-dogmatische ontwikkeling; neen, slechts eene zachte, wij zouden haast zeggen, naïve voorstelling van jezus' Leven, zoo als die voor den geest en het gemoed van jonge lieden zeker het aangenaamst en doelmatigst is.

Laat ons van de Schrijfster-zelve vernemen wat zij omtrent haren arbeid mededeelt: ‘Uit eigene behoeften’ - zegt zij - ‘die van anderen afleidende, heb ik zoo veel mogelijk getracht eene geregelde en aaneengeschakelde beschouwing van de ons bekende lotgevallen en daden onzes Heeren te geven. Het evenzeer wenschelijk achtende, door eene juiste plaatselijke beschrijving de aanschouwelijkheid te bevorderen, heb ik gemeend er eene kaart van Palestina te moeten bijvoegen. Ook heb ik getracht het hoofddenkbeeld: “jezus christus, Gods Eengeboren Zoon, beloofd aan de vaderen, in de volheid des tijds verschenen als de Zaligmaker der wereld”, levendig in het oog te doen vallen, door boven elke afdeeling een toepasselijken tekst uit het Oude Testament te plaatsen, waardoor het heerlijke verband tusschen het Oude en Nieuwe Verbond zoo zeer uitkomt.

Mijne overtuiging omtrent punten, waarover onvermijdelijk geschil onder geleerden bestaat, heb ik onderworpen aan het oordeel van een Godgeleerde, die mij zijne voorlichting bereidvaardig had toegezegd, en daarna vrijmoedig geschreven, met het oog op God, Wiens genadige liefde eens alle dwaling zal oplossen in het triomflied ter eere van Zijnen Eengeboornen.’

De uitvoering heeft hare hoop niet beschaamd. Wij althans hebben haar boek met welbehagen gelezen. Eenvoudig en helder is hare voorstelling, de stijl gekuischt, en waardig aan het onderwerp. Niet enkel jonge lieden, maar ook ouderen van dagen, die geene wetenschappelijke werken in handen krijgen, zullen het met vrucht en voordeel lezen. Johanna heeft hare taak zóó afgewerkt, dat zij door 't eenvoudige der opvatting alle tegenspraak den pas heeft afgesneden. Zij geeft het water zoo als zij het uit de bron geschept heeft; is 't wonder dat het zijne klaarheid behoudt! Ook zijn hare opmerkingen zóó juist, dat ze over het algemeen wel bijval moeten vinden.

Wij wenschen johanna geluk met dit werk, dat haren aangenomen naam in eere zal brengen onder de menschen, en in haar-zelve zal het loon groot zijn, wanneer de Heer haar

[p. 148]

door zijnen Geest de getuigenis geeft: ‘gij hebt wèl van mij geschreven’. Dat loon wenschte zich van oosterzee. Er is ook geen beter.

h.
j.h.s.