Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Over eenige Voedingsmiddelen voor den mensch, bij schaarschheid of gebrek. Door L.A. van Meerten, voorheen Secretaris van het Geneeskundig Bestuur der Land- en Zeemagt, enz. Te Delft, bij W.N.C. Roldanus. 1853. In gr. 8vo. 61 bl. f :-60.

Er is in de laatste jaren veel over de voedingsmiddelen geschreven. Het is ook niet tegen te spreken, dat met de tegenwoordige veranderingen in de Maatschappij, en de daaraan verbondene vermenigvuldiging der menschen, de behoefte aan levensmiddelen toeneemt, en ook de aard derzelve niet onverschillig is. Het is nog geene twee eeuwen geleden, dat men den aardappel bij ons nog niet kende; zijn gebruik was in den beginne zeer beperkt, en, gelijk alles wat nieuw is, werd hij slechts langzaam ingevoerd, totdat hij hier eindelijk het algemeenste voedingsmiddel van den mensch is geworden. Nu zich in den aardappel gedurig ziekte openbaart, heeft men naar middelen gezocht, om weder meer onafhankelijk van deze vrucht te kunnen worden. Vele menschenvrienden zijn er opgestaan en hebben middelen aangewezen, niet slechts tot redding in den nood, maar ook tot vermeerdering van voedsel in gewone tijden. Zoo wees men, b.v., op de zetmeelhoudende zelfstandigheden, uit planten en vruchten verkregen, die thans worden weggeworpen of weinig in gebruik zijn. Het spreekt van zelf, dat de invoering van zulke nieuwigheden tegenstand ontmoet, en dat de uitkomsten eerst dán gekend kunnen worden als de cultuur in eene zekere verhouding is gebragt tot de behoefte en het gebruik.

[p. 117]

Onder de nuttige geschriften van den dag over dit onderwerp behoort zonder twijfel het werkje, dat wij nu aankondigen.

Men vindt er eerst eene aanwijzing van de voedingsmiddelen die beter en in ruimere mate voor het vee kunnen gebruikt worden; zoo als: bedorvene of bevrozene aardappelen; beetwortels, twijgen en schors van vele boomen, wier, gras, klaver, en velerlei loof; een knolwortel, overbies genaamd; ook gedroogde en tot poeder gebragte afval van leder; voorts het gereinigde en door stoom gaar gemaakte vleesch van gestorvene dieren, en grom en ingewanden van visschen.

Als aanbevelenswaardige voedingsmiddelen voor den mensch noemt v.m. de Turksche weit of tarwe, en de pompoenen of kalabassen. Als graansoort, thans minder of wel geheel niet voor den mensch geteeld, noemt hij de haver; voorts wijst hij op de paardeboonen, mangelwortels enz.

Handelend over de zeer noodzakelijke dierlijke voedsels, wijst de Schrijver op melk en karnemelk, op visch, en op beenderengelei, en in het bijzonder op konijnenvleesch. - Hij wijdt een zeer uitvoerig artikel aan de beenderengelei, en haalt vele wetenswaardige bijzonderheden aan, om deze weder ernstig onder de aandacht te brengen. Men ziet daaruit, dat het in onbruik geraken van de beenderengelei méér is toe te schrijven aan de moeite der bewerking, dan aan de verkregene resultaten. Het geheel wordt ook met een plan tot soepbereiding, vooral berustende op het gebruik van beenderengelei, besloten. De zuivere soda wordt daarin tot spoedige weekmaking van de erwten aangeprezen. - Het werkje is der lezing en behartiging waardig, en getuigt van des Schrijvers zucht om den evenmensch te dienen. Eere zij hem daarvoor, en de voldoening van te ondervinden dat hij niet te vergeefs heeft gearbeid.