Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

De Roman van Blijdendal. Uit het Engelsch van Nathaniel Hawthorne, door C.M. Mensing. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1853. In gr. 8vo. VIII en 265 bl. f 2-90.

Wie de voortbrengselen van nathaniël hawthorne kent, weet dat die Schrijver niet tot de gewone romandichters behoort, bij wier verhalen de ontknooping reeds in het oog springt, eer men een vierde gedeelte van 't werk heeft gelezen. Bij het openen zijner verhalen voelt men, daarentegen, ook geene lastige nieuwsgierigheid, en de hand, die anders als werktuigelijk zoo ligt de laatste bladzijde opslaat, blijft in rust. Aldus spant de Dichter ons denkvermogen en onze verbeelding in. Elke passage is minder of meer boeijend schoon. In het denkbeeld, dat hij beligchaamt, rust en werkt te gelijk zijne kracht. Hij brengt ook geen vermoeijend groot getal personen ten tooneele. Slechts weinigen voert hij op, maar zij hebben allen beteekenis. Hoe zij aanvankelijk als in een geheimzinnig donker zich verbergen, van lieverlede worden zij helder, vervolgens doorschijnend, en eindelijk geeft de Dichter u zijne ziel-mikroskoop in de hand, om tot op den bodem van hunne harten te zien. De mensch in zijne neigingen en driften, de maatschappij in haar woelen en wroeten, streven

[p. 87]

en jagen naar de verwezenlijking van... droomen, zijn de voorwerpen van zijne wijsgeerig-dichterlijke beschouwingen.

De roman die vóór ons ligt draagt een vrolijken titel, en als wij een triviaal woord mogten gebruiken, dan noemden wij hem een kluchtspel van de verbetering der wereld door het stof.

Wij moedigen onze lezers sterk aan, om dit ‘Blijdendal’ eens te bezoeken. Zij zullen er eene half en half Communistisch-Socialistische proef zien nemen, om door een plan van vrijwilligen handen-arbeid het lot der wereld te verbeteren; ofschoon niemand er zoo dwaas is, om als een goedgeloovige Franschman - ik weet niet meer welke - te denken, dat de stof, als hun plan gelukte, zóó veranderd zou worden, dat de zee dan uit limonade zou bestaan.

De S. brengt ons in kennis met coverdale, een hupschen jongen; hij schildert zich-zelf als een magteloozen Dichter, die het leven intreedt met een schat van verheven denkbeelden, welke te gelijk wegsterven met het vuur zijner jeugd. Naast hem vinden wij een philanthroop, holesworth, die met zijn gedrag staaft, dat wanneer de zoogenaamde philanthropie, tot eene levensroeping gemaakt, nuttig kan zijn door den krachtigen stoot, dien zij der maatschappije geeft, zij toch ook gevaarlijk is voor hem, wiens heerschende hartstogt zij wordt. Nevens die beide mannen ontmoet men twee vrouwen: zenobia en priscilla; van welke de eene de enge beperkingen harer sekse trotseert, en de andere een zwak meisje is, met trillende zenuwen en de eigenschappen eener sibylle. Het overige personeel is bijwerk en klein in getal; doch niemand er van zou gemist kunnen worden.

Als het den lezer gaat gelijk ons, dan komt hij niet onvoldaan uit Blijdendal terug, maar brengt een schat van leerzame en nuttige gedachten t'huis met de ervaring, dat de oude wereld nog niet oud genoeg is om voor eene splinternieuwe plaats te maken, en dat vele zoogenaamde hervormers en philanthropen hunnen tijd en hun leven verkwisten met hoogvliegende gedachten, die in de lucht te huis behooren en op de aarde geene woning vinden kunnen.