Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Woordenboek voor de uitspraak van vreemde eigennamen. A. müller's Allgemeines Wörterbuch voor het Nederlandsche publiek bewerkt door H. Frijlink;voorafgegaan van eene uitspraakleer der voornaamste Europesche talen. Te Amsterdam, bij H. Frijlink. 1852. In post 8vo. XII en 548 bl. f 4-90.

De uiterlijke aanleiding die den Schrijver tot het bewerken

[p. 709]

van dit Woordenboek bewoog, wordt in de Inleiding opgegeven. Het is zeker dat hij zijne veelomvattende taalkennis hier op eene wijze heeft aangewend, die hem het volste regt geeft tot de vaak zoo ongegronde bewering dat ‘met dezen arbeid in eene bestaande behoefte voorzien wordt.’ De encyclopedische omvang van hetgeen tot ‘algemeene beschaving’ wordt gerekend - een omvang die vaak tot den inhoud in zoo treurig omgekeerde reden staat! - blijkt toch dagelijks menigeen niet te vrijwaren voor de wonderlijkste radbraking van vreemde namen. Schoon wij den geleerden Schrijver niet gaarne zouden toestemmen ‘dat men de uitspraak van vreemde woorden veilig mag houden voor een maatstaf van iemands geestbeschaving’, zoo is het niettemin een feit, dat men het vrij algemeen werkelijk doet, en dat een misslag hierin vaak iemands uitstekende wetenschappelijke vorming voor een oogenblikkelijken indruk van iets belagchelijks in de schaduw stelt. Daarom zal dit nuttige werk voor menigeen eene hoogst welkom geschenk zijn, vooral voor redenaars van allerlei spreekgestoelten.

Müllers Wörterbuch heeft overigens den Schrijver slechts tot legger gediend. De staaltjes, door hem aangehaald van de wijze waarop in het Duitsche werk vele eigennamen die op ons land betrekking hebben, worden mishandeld, doen ons hem danken dat hij den inhoud aan eene naauwkeurige herziening en omwerking onderwierp, en gelooven dat de Uitspraakleer van een veertiental Europesche talen, door hem voor müllers Allgemeine Aussprachlehre van een tiental in de plaats gesteld, de waarde van het boek zoo als het voor ons ligt, verre boven dat van m. verhoogt. Die Uitspraakleer-zelve, voor zoo verre wij er eene uitspraak over wagen (betreffende de talen door den S. de Romanische en Germaansche genoemd) komt ons voor, naar den wensch des S., duidelijkheid aan eenvoudigheid te paren, en uitnemend aan haar doel te beantwoorden; niet alleen voor 't volk in het algemeen, waarvoor ze meer bepaald bestemd is, maar ook vooral voor Autodidacten, die deze verschillende talen alleen uit eene Spraakleer en de lektuur der Schrijvers-zelven kennen. Doch gaarne hadden wij er eene korte opgave bij gezien van de wijze waarop gewoonlijk de Oud-Grieksche en Latijnsche eigennamen in onze

[p. 710]

taal worden overgebragt; voor zoo verre die tot vaste regels is te brengen. Immers zeer algemeen, inzonderheid bij onze vrouwen, is het gebrek dat zij, die namen slechts uit de jaren harer kindschheid zich herinnerende, toen zij schier uitsluitend, helaas! Fransche boeken als bronnen gebruikten, ze later op de wonderlijkste wijze onkenbaar laten klinken.

Eene opzettelijk grammatische beoordeeling van het werkzelve ligt buiten ons bestek en onze bevoegdheid. Alleen kunnen wij verzekeren, het nog niet vruchteloos te hebben opgeslagen, om die woorden te vinden die ons nu en dan te binnen kwamen, als de zoodanige die het meest algemeen verkeerd uitgesproken worden. Op dien grond durven wij, indien aan dit werk een zoo ruim debiet te beurt valt als wij het van harte wenschen, en een zoo naauwlettend gebruik als het waard is, voor de uitspraak van zeer vele vreemde eigennamen ten onzent eene schoone toekomst hopen. Kleine onvolledigheden, die wij meenden in de Uitspraakleer op te merken, benevens enkele drukfouten in de woordenlijst, hebben wij, ja, hier en daar ontdekt doch zijn niet noemenswaard. Wij vermelden ze daarom liever niet; als geen maatstaf voor de beoordeeling van 't geheel ten dezen opzigte kunnende geven.

j.h.g.