Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Herinneringen uit mijn leven, door Charlotte Elisabeth,Schrijfster van: ‘De Leeuw van Juda.’ Uit het Engelsch vertaald door Elisabeth Johanna Hasebroek.Te Amsterdam, bij Gebroeders Kraay. 1853. In gr. 8vo. 408 bl. f 3-90.

Over zich-zelven te schrijven, met het doel om door anderen gelezen en beoordeeld te worden, is moeijelijk; want men zegt niet gaarne alles zonder eenige terughouding: hoe veel zoowel loffelijks als berispelijks gaat er niet om in het binnenste van den mensch, dat aldaar bewaard en verborgen dient te blijven. Er is meer: men staat ook bloot voor een-

[p. 679]

zijdigheid. Drijft men den ootmoed te ver, dan plaatst men zijne persoonlijkheid te veel in de schaduw; wordt men door eigenliefde gedreven, dan vleit men de beeldtenis, en, als dan toevallige omstandigheden de bedrijven gunstig doen afloopen, dan misleidt men zich-zelven en anderen, door aan beginselen te doen gelooven, die ons oorspronkelijk vreemd waren. Menigeen heeft daden verrigt, die hem bij de uitkomst met lof en roem bekroonden, maar op wier waarde veel zou zijn af te dingen, als de bedrijver eerlijk en openhartig de beginselen opgaf, van welke hij is uitgegaan. Er zijn bovendien ook nog blinde klippen waarop zulke zelfbeschouwingen, even als de dagboeken van goede werken schipbreuk kunnen lijden. Wij althans zouden den schrijvers wel eens willen vragen: of zij niet soms hunnen dag er naar regelen, om des avonds een goed en bruikbaar artikel meer voor hun dagboek te hebben? Maar aan alle die rotsen en klippen is de vrome charlotte elisabeth gelukkig ontkomen; zij toont zich geheel doordrongen van waarheidzin; zij toont een geweten te hebben, dat dien naam verdient.

Haar leven was zoo bedrijvig en rijk aan invloed geweest, dat het niet anders ware te verwachten, dan dat er na haren dood vele pennen zouden gescherpt worden, om hare geschiedenis en inwendig leven te beschrijven. Dit wilde zij verhoeden. Niet dat zij iets vijandigs te vreezen had; niemand haatte haar, en die van haar in godsdienstige rigting verschilden, eerbiedigden hare overtuiging. Zij wilde veeleer eene vergoding ontwijken, en daarom stelde zij-zelve hare in- en uitwendige levensërvaringen te boek.

De Schrijfster heeft hare zelfbeschouwingen tot in 1840 voortgezet. Zes jaren daarna is zij in vrede ontslapen. Haar nagebleven tweede echtgenoot heeft ze met hare laatste levensjaren aangevuld, en aldus aan het publiek geschonken, en het boek is door Mejufvrouw hasebroek vertaald, om ons met de Schrijfster van: ‘de Leeuw van Juda’ nader en inniger bekend te maken.

Ofschoon wij niet ontkennen durven, dat meer beknoptheid den indruk der lezing zou versterkt hebben, is het echter ook waar, dat het werk een rijkdom van opmerkingen ten toon spreidt, die eerbied en bewondering voor de buitengewoon begaafde vrouw inboezemen. Zij vond er de stof toe op haren

[p. 680]

levensweg, die niet met bloemen was bestrooid. Daar werd zij van zelve door gedrongen, om blikken in, rondom, en ook boven zich te werpen, en wat zij eens aanschouwde bewaarde zij goed. Vele beproevingen heeft zij doorgestaan. Haar eerste huwelijk was vol teleurstelling en verborgen leed. De kieschheid echter heeft haar over den man, die verdriet en kwelling over haar hoofd uitstortte, het zwijgen doen bewaren.

Het is niet doenlijk en bovendien ook onnoodig den inhoud van het werk op te geven. Alleen merken wij aan, dat moeders en wie zich bepaald met opvoeding bezig houden, de Schrijfster met vrucht zullen raadplegen, als zij over hare jeugd, opvoeding en ontwikkeling in het breede uitweidt.

Hare godsdienstige rigting was geloovig Protestantsch. Daarom bejammerde zij de Parlementsbesluiten, die voor de Ultramontaansche Hiërarchie eene breede deur openden. Van achteren is het gebleken, dat zij goed heeft gezien en zeer grondig heeft geoordeeld. Hare blikken op Ierland, en de oorzaken die zij aangeeft van de ellende, waaronder het arme volk aldaar, dat zij innig lief had, gebukt gaat, zijn juist en waar. Haar strijd tegen het Puseyïsme, als bedekt Papismus, is open en edel; hare liefde voor Israël is warm.

Wij zouden bij dit alles nog velerlei meer kunnen zeggen; bij voorbeeld, over hare zorg voor kinderen, en bovenal voor haren stomdoven kweekeling. Zoo verre wij weten, en ook uit dit geschrift kunnen opmaken, heeft zij nooit het zoet van moederweelde gesmaakt, maar zij heeft dit gemis vergoed, door alle hulpbehoevenden tot kinderen aan te nemen en aan dezen hare moederlijke zorgen toe te wijden.

Wij raden onzen lezers aan met dit menschkundig werk, door Mejufvrouw hasebroek zoo keurig vertaald, spoedig kennis te maken. Moge men hier en daar, vooral wanneer zij tegen de dolingen van het Papisme uitvaart, reden vinden om uit te roepen: ‘dat is te sterk!’ men bedenke, dat de Schrijfster een hooger leven dan anderen bezat, en dat hare uitingen van hoogere en buitengewone inzigten de natuurlijke uitvloeiselen waren. Ook zal niemand van haar zeggen, dat zij geene schaduwzijde had, en zij heeft zich willen geven zoo als zij werkelijk geweest is. Moge zij door haar geschrift liefde voor waarheid en deugd opwekken, en aldus ook na haren dood nog zegen stichten.