Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Geschiedenis van het Heelal, van de aarde en hare bewoners. Een populaire Kosmos door Dr. J.H. van den Broeck,Leeraar in de Natuur- en Scheikunde aan 's Rijks Kweekschool voor militaire geneeskundigen te Utrecht. Naar het Hoogduitsch van C. Giebel.Eerste gedeelte. Te Utrecht, bij van Heyningen en Post Uiterweer. 1852. In kl. 8vo. 160 bl. De prijs van dit en het tweede Deeltje, te zamen: f 3-25.

De titel laat ons, zoo als de lezer zal opmerken, in het onzekere of wij eene vertaling, eene zoogenaamde vrije vertaling, of wel eene navolging van giebels geschrift ontvangen. Naar het Voorwoord te oordeelen had hij moeten zijn: ‘Geschiedenis van het heelal enz. Een populaire Kosmos, door c. giebel. Uit het Hoogduitsch vertaald door Dr. j.h. van den broeck.’

Ref. zal zijn oordeel over het werk opschorten tot de verschijning en inzending van het tweede deeltje; doch de namen van Schrijver en Vertaler zijn hem gunstig genoeg bekend om 't, vooral op grond van het geleverde, reeds nu aan te bevelen. - Ten bewijze echter dat hij met aandacht dit deeltje heeft gelezen, wil hij ook nu reeds, vraagsgewijze, eenige opmerkingen in het midden brengen:

Is de afstand, zelfs van een zeer hoogen toren, niet veel te gering om tot een bewijs van den bolvorm der aarde te dienen? - Komen niet andere omstandigheden bij het zien van een schip op verren afstand in aanmerking, dan die van

[p. 468]

de rondheid der aarde? - Zou het zamentreffen van twee kometen zoo geheel zonder invloed zijn voor ons zonnestelsel? - Zou zelfs het nederdalen op onze aarde of het zinken in den oceaan van eene komeet, zoo geheel zonder eenige belangrijke uitwerking blijven, daar toch de kometen waarschijnlijk ten gevolge van eene hevige hitte in den hun eigen nevelvorm worden gehouden? - Is het wel zeer geruststellend, als men telkens iemand toeroept: ‘wees maar niet bang, er zal geen ongeluk gebeuren’? - Indien men niet kan zeggen van onze aarde wat onder en wat boven zij, kan men dan zeggen, dat wij des nachts aan de aarde hangen? - Vervult ons niets voor de toekomst met vrees of hoop? Ref. meent dat in het werkje beweerd te vinden.

Maar, gelijk gezegd is, deze vragen doet Ref. alleen ten blijke van de aandacht aan dit deeltje geschonken. Moge het werkje vele lezers vinden! Geschriften als dit verdienen in alle handen te zijn, omdat zij eene kennis aankweeken, die de bron is van alle kennis.

l.h.v.