Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Wat is de Revolutie? Eene voorlezing, gehouden den 8 Maart 1852 in de Evangelische Vereeniging te Berlijn, door Prof. Stahl.

[p. 304]

Uit het Hoogduitsch. Te Utrecht, bij Kemink en Zoon. 1852. In gr. 8vo. 27 bl. f :-25.

Revolutie is, volgens de bepaling van Prof. stahl, ‘de vestiging van den geheelen maatschappelijken toestand op des menschen wil, in plaats van op Gods ordening en bestuur.’ De ‘sleutel tot recht verstand van alle hare eischen’ is deze: dat ‘het doel van den geheelen maatschappelijken toestand niet is de handhaving van Gods heilige geboden, en het volbrengen van Zijn wareldplan, maar alleen de bevrediging van de lust en den willekeur des menschen.’ De revolutie eischt ‘de Volkssouvereiniteit, hetzij als democratische republiek, hetzij als monarchie; waarin de Koning knecht is van het Parlement, het Parlement knecht van de openbare meening of van de volksmenigte.’ In het staatkundige is ‘opstand’ te onderscheiden van ‘revolutie.’ De eerste had in Engeland plaats ten tijde van richard II, de laatste in Frankrijk in 1791. De revolutie heeft, bepaaldelijk in en na 1789, wel het een en ander goeds te weeg gebragt, maar ‘alle goede dingen worden kwaad, wanneer de mensch zich die buiten Gods bestel eigenmachtig toeëigent.’ De oorsprong der revolutie ligt in het Rationalisme, hetwelk bestaat in ‘de vrijmaking des menschen van God, de losrukking des menschen uit Gods hand, om op zich zelven te staan, en Gods hulp niet te behoeven en op Hem niet te achten; opdat de mensch de openbaring niet noodig hebbe: omdat zijn verstand wijs genoeg is; geen invloed der Goddelijke genade: omdat zijn wil sterk genoeg is; geene verzoening door het bloed van christus: omdat zijne deugd rein genoeg is, en bij 't versmaadt die van God te ontvangen: omdat dit beneden zijne waarde is.’ Het rationalisme bestaat in zelfvergoding van den mensch en leidt tot Godverloochening en vrijmaking des vleesches. Rationalisme en revolutie zijn de zuivere, scherpe uitdrukkingen van het booze beginsel. Eene beschreven grondwet stuit de revolutie niet; het Fransche Keizerrijk vestigde haar op vaster grondzuilen.

Er is ‘slechts ééne macht, om de revolutie te stuiten. Deze is het Christendom.’ Uit het Christendom ontstaat de ware vrijheid, de ware gelijkheid, de ware broederschap. Het Christendom is ‘boven alles de kracht, om ieder mensch te

[p. 305]

verlossen en zalig te maken; maar het is ook de kracht in het Volk, waaruit alleen eene goede Staatsregeling en ware vrijheid geboren worden.’ Daarom moet alle staatkundige vrijheid van het Christendom uitgaan. Maar daarom ook moet, ‘wie met de revolutie wil breken, eerst breken met zijne eigene zonde.’

Ziedaar het hoofdbeloop van deze redevoering. Zij behelst veel dat waar is en behartiging verdient, en dit zal ook door hen niet ontkend worden, die nog wel iets zouden afdingen op het ‘juiste’ der ‘karakterisering’ van het wezen der revolutie. De ook ten onzent in zijne denkwijze niet onbekende Schrijver laat, onzes inziens, niet genoeg regt wedervaren aan die echte vrijzinnigheid van beginselen in het staatkundige en godsdienstige, die aan de eene zijde het Jacobinisme in zijnen aard en gevolgen verfoeit, maar ook aan den anderen kant zich niet laat heendringen naar een blind Absolutisme, dat evenzeer een hinderpaal is tegen waarachtig volksgeluk en tegen het ontwikkelen van eenen echt Christelijken geest. Het ontwijken van de eene klip baat weinig indien men op de andere verzeilt, en de voorstelling van stahl schijnt ons toe de strekking te hebben om geen genoegzaam regt te doen aan die zedelijke vrijheid, welke door het Christendom zoowel geëerbiedigd als bevorderd wordt.

Daar wij ons overigens niet geroepen achten tot het afleggen eener politieke geloofsbelijdenis of tot het ontwikkelen onzer opvatting van den geest en de strekking des Evangelies, meenen wij genoeg te hebben gezegd om dit stukje te kenschetsen.