Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

Het leven van Mahomed. Te Amsterdam, bij W.H. Kirberger. In kl. 8vo. 199 bl. f :-60; 25 exempl. f 12-:

De Maandbode heeft wel gedaan met mahomed in populairen trant te behandelen. Die man verdient wèl zijne plaats in 't Walhalla der geschiedenis. Men staat verlegen met wien hem te vergelijken. Trouwens als veroveraar en stichter van eenen nieuwen vorm van Godsvereering heeft hij eene geheel oorspronkelijke rol vervnld. Twaalf eeuwen lang is hij reeds als een buitengewoon Godsgezant vereerd, en thans huldigen hem honderd tachtig millioen menschen. Van herkules zuilen tot den Indischen Archipel, van den Donau tot Voor-Indië en 't Himmelayah-gebergte wordt dagelijks uitgeroepen: ‘God is groot en mahomed is zijn profeet. De Romeinen hebben alles gedaan om hunne grenzen uit te breiden, maar weinig of niets voor de godsdienstige en zedelijke ont-

[p. 640]

wikkeling der verwonnen volken. Tschin-gis-kan heeft van de Gele zee tot aan den Oder slechts brand en moord gesticht. Mahomed en zijne opvolgers hebben een nieuw leven te voorschijn geroepen, en een groot gedeelte der aarde vervormd met 't zwaard en met eene dichterlijke spreuk.

Reden genoeg, om te vragen: wie was mahomed? - en wat heeft hij gedaan? Inderdaad is het jammer, dat eerst acht eeuwen na hem de eerste levensbeschrijving van dien zonderlingen man het licht zag. Sedert is er veel over hem geschreven; doch meest altijd eenzijdig: de een ziet enkel den bedrieger in hem, de ander plaatst hem in een geheel romantisch licht.

De onbekende Schrijver van dit werkje heeft getracht mahomed voor te stellen zoo als hij inderdaad is geweest. Zien wij, of hij geslaagd is. Vooraf gaat eene aardrijkskundige beschrijving en geschiedenis van Arabië, voor de bekendwording met mahomed onmisbaar. Een volgend Hoofdstuk beschrijft het leven, 't werk en 't lot van den voorgewenden profeet. Daarna wordt zijn karakter, doch met een al te Westersch oog bezien. Wij zijn 't eens, dat mahomed een bedrieger was, maar de Schrijver dringt niet genoeg in den geest van zijnen held; in zijnen toestand, en in de gebeurtenissen, die hem tot een bedrieger vormden. Er was immers nog iets anders dan het zwaard, dat zijne vijanden dwong voor hem de knie te buigen, en moge hij door zinnelijke voorstellingen zijne aanhangers tot verachting des doods hebben gestemd, hij ontnam hun nok waar ze op de aarde bijzonder gehecht aan waren: den wijn, den sterken drank, en het dobbelspel.

Het vierde Hoofdstuk handelt over de godsdienst van mahomed en den Koran. Hier hadden wij meer uitvoerigheid gewenscht, en daarvoor het volgende Hoofdstuk over de geschiedenis van het Islamismus wel willen missen.

De beoordeeling van het Islamismus is voor óns altijd eene veroordeeling van mahomed, omdat er geen bewijs is van de zending, die hij voorwendde. Minder begrijpen

[p. 641]

wij waarom het gemis van wonderen tégen hem zou getuigen: - het getuigt veeleer van zijne eerlijkheid, dat hij ze niet voorwendde. Een tweede gebrek ligt in het gemis van een offer tot verzoening. Geen wonder, mahomed had geen begrip van gemeenschap met God. Daarin ligt ook de bron van het derde gebrek dat de Auteur aanwijst: het gemis van kracht om 't hart te vernieuwen.

Na de geschiedenis van het Islamismus verklaart de Schrijver den gunstigen uitslag van mahomeds pogingen uit het karakter der Arabieren, zijn toestand, bekwaamheden, oogmerk en middelen. Verder uit de zwakheid der groote rijken, door de Arabieren met woeste dapperheid en vurige dweeperij aangetast. Hunne zegepralen waren geene wonderen. Zou een afgeleefde grijsaard de slagen van een krachtvollen jongen man weêrstaan? Niet anders stond ook het afgeleefde Romeinsch-Oostersch Keizerrijk tegenover de opgewonden zonen van het Oosten, maar de Frankische karel verpletterde hunne onbesuisde kracht. Hadden de volgelingen van Mekkaas profeet, aan den Jordaan en den Eufraat Franken of Germanen gevonden, de halve maan zou evenmin te Sion als aan den Bosphorus zijn opgegaan.

Nu vergelijkt de Schrijver maromed met den Verlosser der wereld aldus: ‘Jezus leefde en stierf in Judea; mahomed reisde en verkeerde met menschen van allerlei natiën en van vijandige Godsdiensten. Mahomed was een aanvoerder van Arabische rooverbenden, jezus ging het land door goeddoende. Mahomed werd een oorlogsman aan het hoofd van legers; jezus was “de vredevorst”. Mahomed was een man van ongebonden zinnelijkheid; jezus was “heilig, onnoozel, onbesmet, van de zondaren afgescheiden.” Mahomed was hoogmoedig; jezus was “zachtmoedig en nederig van hart.” Mahomed grondde zijne eischen op geheime openbaringen; jezus deed “de werken die geen ander mensch gedaan had”, genezende de zieken, en de dooden in het leven roepende. Mahomed riep zijne volgelingen op tot bloedvergieten en veroveringen; jezus vermaande Zijne discipelen tot be-

[p. 642]

rouw, ootmoed en liefde. Mahomed ontkwam zijne vijanden door de vlugt; jezus door een wonder op den vollen dag. Mahomed leerde eene godsdienst, die zich zelve wederspreekt; jezus was altijd dezelfde. Mahomed was een verdelger; jezus is de Zaligmaker.’

Wij gelooven den lezer geene ondienst te doen met hier ook nevens te plaatsen de vergelijking van sherlock, door blair, voorzeker geen onbevoegd beoordeelaar, een meesterstuk genoemd:

‘Ga tot uwe natuurlijke Godsdienst, vertoon haar mahomed en zijne leerlingen, zoo als zij, met wapenen en bloed bedekt, zegevieren over den buit van duizenden, die door hun overwinnend zwaard gevallen zijn. Toon haar de steden door mahomed in assche gelegd, de landen door hem geplunderd en verwoest, en de beschreijenswaardige rampen van al de bewoners der aarde. Nadat zij hem op dit tooneel heeft aanschouwd, breng haar dan bij hem in zijne eenzaamheid, ontsluit haar des Profeten binnenkamer, laat haar zijne vrouwen en bijwijven zien; laat haar hooren, hoe hij zich op openbaring en goddelijken last beroept, om zijn overspel en onreine lusten te regtvaardigen. Wanneer zij dit gezigt moede is, toon haar dan den gezegenden jezus, zoo als Hij nederig en zachtmoedig Zijne weldaden over alle menschenkinderen uitstort. Geef haar hem te aanschouwen in zijne eenzame oogenblikken, dat zij Hem volge naar den berg, en getuige zij van Zijnen eerbied en Zijne gebeden tot God. Breng haar aan Zijne tafel om Zijne sobere maaltijd te zien, en Zijne hemelsche redenen te hooren. Voer haar met Hem voor het gerigt, om te zien het geduld, waarmede Hij den spot en laster Zijner vijanden verdraagt. Leid haar naar het kruis, toon haar den zieltogenden Heiland, laat haar Zijn laatste gebed voor Zijne vijanden hooren: Vader vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen. Nadat de natuurlijke godsdienst beiden op deze wijze beschouwd heeft, vraag haar dan wie de Profeet van God is? - Doch wij hebben haar antwoord reeds vernomen, toen zij een gedeelte van dit toeneel door de oogen van den

[p. 643]

hoofdman, die bij het kruis de wacht had, aanschouwde. Door Hem sprak zij en riep zij uit: ‘Waarlijk deze mensch was Gods Zoon.’

Met fiksche trekken schetst de Schrijver den invloed van het Mohamedanisme op het verstand, karakter en geluk der volken die het belijden.

Het achtste Hoofdstuk wijst op de vooruitzigten, dat het Islamismus eenmaal onder zal gaan. De Muzelmanzelf gelooft dat, op grond van eene overlevering, dat zijn rijk door ligtharige krijgslieden uit het Noorden verwoest zal worden.

Een woord van opwekking besluit deze biografische beschouwing, die wij met veel genoegen gelezen hebben; doch waaromtrent wij niet mogten verzwijgen, dat ook zij nog altijd eenigzins mank gaat aan partijdigheid, en voor ons in 't eene punt niet volledig, in 't andere te uitvoerig is. Wij verheugen ons echter, dat de Maandbode een zoo goeden tred houdt, en bevelen hem ruimschoots aan.