Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

Bijbeloefeningen van J.E. Voet van Campen, in leven Predikant te Leyden. Voorafgegaan van een levensberigt, door N.C. Kist, Hoogleeraar te Leyden. Met Portret. Te 's Hertogenbosch, bij Gebr. Muller. 1852. In gr. 8vo. XXXVI en 226 bl. f 3-:

Een waar genoegen is het ons, dit boek aan te kondigen. De waardige Opsteller dezer Bijbeloefeningen, in eene menigte Vaderlandsche huisgezinnen bekend door zijn uitmuntend Dagboek bij den Bijbelschen Almanak, verdiende ten volle de ware en warme hulde, door den Hoogleeraar kist aan zijne nagedachtenis gebragt in het stuk, dat aan het hoofd dezer verzameling staat; eene verzameling, door den levensbeschrijver met regt eene ‘Kostelijke nalatenschap’ genoemd, Het zijn Bijbeloefeningen; iets anders nog dan leerredenen over een geheel Hoofdstuk der H. Schrift, ofschoon sommige, gelijk de eerste (Gen. v), de vijfde (1 Kon. xx), de achtste (dan. ii), en de negende (joh. ii) juist een Kapittel tot tekst hebben. Doch andere behandelen een grooter gedeelte der

[p. 577]

Bijbelsche geschiedenis, gelijk de tweede (Exod. xi: 1-xiii-16), de derde (Lev. i-viii), de vierde (jos. xiii-xxi), de zesde (neh. x-xii) en de zevende (esth. v: 5^b-vii: 10). Wij behoeven niet te zeggen, dat die behandeling geenszins bestaat in eene doorloopende verklaring der verzen van den tekst, 't zij afgewisseld, 't zij gevolgd door praktikale aanmerkingen. De hoogst bekwame Prediker beschouwde het gekozen gedeelte des Bijbels als één geheel, overzag het als zoodanig, en gaf het aldus zijnen hoorderen ter beschouwing. Daarbij kwam hem niet alleen zijn helder inzien in de Schrift-zelf te stade, maar vaak ook zijn vernuft, waarvan b.v. de laatste Bijbeloefening (de eenige tevens uit het N.V.) eene even schoone als kunstelooze proeve levert. Het wonder op de bruiloft te Kana en de tempelreiniging hebben schijnbaar weinig met elkander gemeen; maar de scherpzinnige van campen noemde zijne Bijbeloefening: jezus eerste wonder in den kring der Zijnen, en Zijne eerste optreding in den tempel, en nu gevoelt men gemakkelijk, hoe diep en vruchtbaar deze hoogst eenvoudige aaneenknooping het stuk maakt. Zoo heeft ook de vierde tot hoofdonderwerp: de verdeeling van het land Kanaän, en de vijfde: Gods alomtegenwoordige, almagtige en genadige heerschappij ten beste van de kinderen der menschen. De hoorder ontving alzoo, en de lezer ontvangt nu ook éénen indruk, en dat geschiedt zonder dat de leeraar ergens zijne toevlugt neemt of behoeft te nemen tot gewrongen zamenstellingen of kunstmatige, maar stijve indeeling. Van deze, gansch niet gering te schatten vaardigheid in het kiezen van en getrouw blijven aan ééne hoofdzaak levert deze bundel proeven, die aankomende en zelfs ook wel ervaren predikers den uitmuntenden overledene niet zonder nut voor zich-zelven zullen afzien. Wij behooren niet tot de blinde laudatores temporis acti, maar mogen 't evenwel niet ontveinzen, dat wij met leedwezen zien, hoe de hedendaagsche predikmanier zich afslooft in kunstige schetsen en vernuftige verdeelingsopgaven, waarin slechts weinigen slagen zonder nabootsing te verraden en het natuurlijke op te offeren.

[p. 578]

Bundels als deze zijn uit dien hoofde hoogst nuttig: men vindt hier ware modellen om leerzaam, ongezocht natuurlijk en toch stichtelijk te prediken. Men zie slechts de zoogenaamde toepassingen. Is tekst en onderwerp Oud-Testamentisch, - het Evangelisch element ontbreekt nergens; maar ook overal wordt men er op de eenvoudigste wijze toe gebragt. En voegt men er nu nog bij, dat deze Bijbeloefeningen eenen gepasten, waardigen, zuiveren stijl ademen, eene voortreffelijke zamensmelting zijn van licht en warmte, eene degelijke lectuur aanbieden, en ook naar het uiterlijke van het boek eenen hoogst aangenamen indruk achterlaten, dan hebben wij niets meer noodig te zeggen tot aanbeveling. Wij danken de nagebleven betrekkingen van den voortreffelijken Leydschen Evangeliedienaar voor dit geschenk; den Hoogleeraar kist voor zijn belangrijk levensberigt, en de Uitgevers voor deze poging tot verspreiding van verlichte Godsdienst- en Bijbelkennis. Het portret van den overledene moet, naar 't getuigenis van hen, die hem kenden, uitnemend gelijken. Wij hadden dat voorregt niet.