Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

[p. 277]

Het Huwelijk naar de Nederlandsche Wetgeving, getoetst aan het Christelijk beginsel, door A.J. van Eelde, Candidaat-Notaris. Te Amsterdam, bij J.C. Spijker, Az. 1850. In gr. 8vo. 43 bl. f :-40.

Referent heeft in lang geen wonderlijker geschrift gelezen, dan dit. Verwarring van denkbeelden en begrippen heeft den Schrijver tot de vreemdste conclusiën geleid. Na eenige bespiegeling over de toepassing van het Christelijk beginsel op de Maatschappij in het algemeen (bl. 3-13), komt hij tot de hoofdstof. De bepaling van Art. 83 Burg. Weth. wordt afgekeurd: ‘de Wet beschouwt het Huwelijk alleen in deszelfs burgerlijke betrekking.’ Na eene tamelijk breedvoerige ontwikkeling van 't geen (volgens Gods Woord) tot het karakter des Huwelijks behoort (bl. 14-21), wijst de Schrijver aan, hoe onze Wetgeving op het Huwelijk, naar zijn oordeel, zou kunnen zijn ingerigt.

In deze voorschriften blijkt ten duidelijkste, hoe zeer de Schrijver het tweeledig karakter van het huwelijk verwart. Hij wil in de Wet uitgedrukt zien, ‘dat het huwelijk is eene instelling van God, die de Wet aan de volgende bepalingen onderwerpt.’ Doch wie zou deze waarheid erkennen, maar niet tevens erkennen, dat eene Goddelijke instelling, als zoodanig, niet aan menschelijke wetten en verordeningen mag onderworpen worden? - Dit ziet de Schrijver over het hoofd; hij schijnt niet te begrijpen, dat de Wetgever, regelen vaststellende voor eene Burger-maatschappij, niet anders kan en mag doen dan de burgerlijke gevolgen vaststellen ook van deze handeling der menschen, die op het Maatschappelijke leven zulk eenen grooten invloed uitoefent.

Wij willen den Schrijver in alle zijne verbeteringen niet nagaan. Het verwonderde ons, hem, die zoo uitvoerig den heiligen oorsprong van den echt, en zijne hooge verhevenheid betoogde, later te hooren beweren, dat het ‘huwelijk uit zijnen aard eene geheel vleeschelijke betrekking is.’ De daarop volgende redenering

[p. 278]

over het verband tusschen geest en vleesch moge goed gemeend zijn, maar is tamelijk duister uitgedrukt. De meeste veranderingen door den Schrijver aangeduid, zijn dan ook op zinnelijke vereeniging gegrond (bl. 26, 27. 28, 29, 50 enz.). Wij gelooven, dat de Maatschappij er welhaast wonderlijk zou uitzien, wanneer des Schrijvers ontwerp wet wierd. Het bewijs van het bestaan eens huwelijks b.v. zou ook moeten zijn in het bewijs, dat er zinnelijke vereeniging hebbe plaats gevonden. Dan zouden de aldus vereenigde personen binnen een bepaalden tijd de verklaring bij den Burgerlijken Stand moeten doen, dat zij elkander tot echtgenoot aannemen. En dat bewijs (!) moet onder anderen aan het Openbaar Ministerie worden opgedragen!!! - Maar als die personen weigeren deze verklaring te gaan afleggen, zal dan daardoor de onzedelijkheid zijn geweerd? En waarmede zou men hen dwingen? Dergelijke onbekookte voorstellen, ook over de nietigheid van het huwelijk, echtscheiding enz. worden er meerdere gevonden, die allen voortspruiten uit de fout, waarin de Schrijver vervallen is, van niet te onderscheiden tusschen het louter burgerlijk en het hooger Goddelijk karakter van den echt. Dat het eene instelling van God is, wordt den gehuwden bij de Kerkelijke inzegening herinnerd, en dan worden hun tevens de pligten voorgehouden, die op hen als Christelijke echtgenooten rusten. Maar daarmede heeft de burgerlijke Wetgever niets te maken. - Nog één punt. Het verwonderde ons niet, in den Schrijver een veroordeelaar van de echtscheiding (anders dan om overspel) te zien. Zijne beschouwing over het onverbreekbare van den echt, over het geheel één zijn van man en vrouw naar geest en ligchaam, moge schoon klinken; hij moge er bijvoegen: ‘dat eene regterlijke uitspraak den band niet kan verbreken, dien de Almagtige Schepper heeft vastgeknoopt’ (hl. 24); zoo lang de menschen niet volmaakt zijn, moet men haar ook om andere redenen toelaten. Wanneer in een huisgezin dagelijks de ergerlijkste tooneelen tusschen man en vrouw voorvallen; wanneer vervloekingen en mishandelingen het

[p. 279]

leven ondragelijk maken; wanneer dat alles geschiedt in het bijzijn van en ten aanhooren van kinderen, dan leidt een aandoenlijk beklag, als dat van den Schrijver, op bl. 24, tot niets; maar dán, voorzeker, is de wetgeving, die in zulke zware gevallen het middel aan de hand geeft om van elkander te scheiden, veel meer in overeenstemming met het Christendom, dan de Schrijver. Daardoor toch worden de kinderen uit eene omgeving verwijderd, die voor hunne zedelijkheid en Christelijken zin niet anders dan hoogst verderfelijk zijn kan. Als de Schrijver eindelijk (bl. 32), het onhoudbare van zijne stelling inziende, de echtgenooten door strafbepalingen (gevangenis of boete) wil dwingen tot het nakomen der voorschriften in Art. 158, 161 en 162 B.W. vervat; en wanneer zij zich aan de zamenwoning door het ondergaan dier straf kunnen onttrekken, dan vragen wij of de zedelijkheid en goede orde en tevens de heilige bedoelingen van den echt niet oneindig beter bevorderd worden door de geheele ontbinding van een band, die een knellende keten is geworden, dan door het laten voortduren van eenen toestand, die zedeloosheid en wanorde als naaste gevolgen onmisbaar met zich voert. Het is overigens van algemeene bekendheid, dat uit de Heilige Schrift-zelve meermalen bewijsgronden voor het geoorloofde van echtscheiding, of verlating om andere redenen dan om overspel, zijn bijgebragt: de oude Schrijvers over de malitiosa desertio zijn daaromtrent zeer uitvoerig.