Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

De maandbode op het gebied der Chrisielijke beschaving. -

[p. 107]

De Kruistogten. Te Amsterdam, bij W.H. Kirberger. 1851. In 12mo. 212 bl. f - -60; 25 exempl. f 12-:

Zietdaar een nieuwen bode, die zijn voet zet op den heiligen grond. Hij wil zijnen lezers geene novellen opdringen, noch hen overladen met zoogenaamde stichtelijke lektuur. Hij neemt zich voor, met vast beleid het gebied der Christelijke beschaving te betreden. Hij zal zijne blikken op de rijke domeinen der historie rond werpen. Hij zal zijne lezers, zonder een oogenblik rust te nemen, bekend maken met landen en volken, en hun de beeldtenissen leveren van belangrijke personen. Hij zal ook zijn blik laten gaan over de tooneelen der natuurlijke historie en natuurkunde, en, waar het te pas komt, ook voorwerpen van wetenschap en kunst in zijn valies opnemen.

Met welk een oog zal de bode zijne voorwerpen beschouwen? - met een stellig Christelijk. En wat wil hij? - godsdienstige en maatschappelijke beschaving bevorderen. Als hij aan die toezegging voldoet, is deze onderneming belangrijk. Men ziet overigens uit den titel, dat zij ook niet duur is: 212 bladzijden voor zestig cents; en men kan zich tot enkele deelen blijven bepalen.

Het eerste deeltje zal den koopers niet uit de hand vallen. Het bevat: de kruistogten, eenvoudig, populair en onderhoudend behandeld. Eerst worden de oorsprong der kruistogten opgespoord en de voorbereidende gebeurtenissen gadegeslagen; daarna wordt de geschiedenis van hunnen duur geleverd, en eindelijk in een algemeen overzigt de middelen opgegeven, door welke de geest der kruistogten in het leven werd gehouden; vervolgens wordt op de oorzaken van hun verval en op hunne gevolgen gewezen, en eindelijk naar de zedelijke waarde dier ondernemingen een onderzoek ingesteld.

Om den geest, in welken deze bode het land doortrekt, en het oog waarmede hij ziet, te doen uitkomen, weten wij niet beter te doen, dan het besluit van dit deeltje voor enze lezers over te nemen: ‘Door den Christen zullen de kruistogten zeker uit een godsdienstig - door

[p. 108]

den wijsgeer uit een zedelijk - door den Staatsman uit een Staatkundig oogpunt worden beschouwd....Wij zullen ons tot het eerste bepalen, dat dan ook verre weg het belangrijkste is. Hoe somber is het tafereel, dat zij ten dezen opzigte aanbieden? Judea en de stad Jeruzalem, eerwaardig om hunne oudheid en voor ons dierbaar en vereerenswaardig om hunne betrekking tot de geschiedenis onzer verlossing en den aanbiddelijken naam en de daden van Hem, door wiens leven en dood zij werd bewerkstelligd, Judea en Jeruzalem met al hunne belangwekkende tooneelen, werden niet alleen de voorwerpen van vereering, maar ook van bijgeloof en afgodische aanbidding. Het kruis, het verheven zinnebeeld van des Heeren zelföpöffering, van des zondaars verzoening met God en van algemeene verbroedering tusschen alle menschen, dat kruis gedragen als het onderscheidingsteeken van den krijgsman, en vóór hem op het slagveld wapperende, te midden van een verward gedruisch en kleederen druipende van bloed! Het harnas der geregtigheid, het schild des geloofs, de helm der heiligheid en het zwaard des Geestes, 't welk is het Woord Gods, ter zijde gelegd en vergeten, en verwisseld met de ijzeren borstplaat, de scherpe lans en de strijdbijl! Wraak en geen genade, de uitroeijing en niet de bekeering der ongeloovigen, dit de wapenkreet der Kerk, en deze kreet op de luidste en vermetelste wijze geuit door hem, die zich het Hoofd der Christenheid noemde, en door belijders van het Evangelie van vrede en zaligheid! Wij zien in de kruistogten, die valschelijk dezen naam dragen, uitgedost in het gewaad des oorlogs, slechts krijgshaftige gevoelens zich openbaren, en zich verheugen in oorlogzuchtige ondernemingen, en dat niet door eene sombere onbeduidende secte, maar door Christenen van alle natiën van de geheele wereld. In de kruistogten zien wij de leer der menschelijke verdienste door boete verkregen; bedevaart en oorlog tegen de Mahomedanen in de plaats gesteld van de Apostolische leer der regtvaardiging door het geloof; roemen in het hout des kruizes, in plaats van in de verzoenende en alvoldoende

[p. 109]

offerande van den Gekruiste, en het ledige graf bezocht met aanbiddende vereering en waanzinnige geestdrift, terwijl de verrezen en ten hemel gevaren Heer alle ware heerschappij heeft verloren over de harten der aanbidders op de plaats zijner begrafenis. Nog eens, wij zien in de kruistogten den geest des Christendoms omgekeerd: den vorm der goddelijkheid zonder hare magt; bijgeloof in plaats van godsvrucht; zonde en losbandigheid in plaats van zelfverloochening en reinheid van zeden; gierigheid in plaats van weldadigheid; de hoogmoed van den krijgsman in plaats van de zachtheid en edelmoedigheid des Christens; bedrevenheid in den wapenhandel in plaats van de vastheid des geloofs; haat in plaats van liefde; verbittering in plaats van verdraagzaamheid en vergevingsgezindheid; wraakzucht, zich verlustigende in tooneelen van wreedheid en bloedvergieten, in plaats van barmhartigheid, die den toorn overwint....Als onderwerp van geschiedenis zullen de kruistogten wel altijd met gevoelens van Romantische belangstelling worden beschouwd. Hiervan is misschien niet weinig toe te schrijven aan de nog steeds voortdurende hoogachting voor dat land, 't welk het tooneel hunner werkzaamheid was. Jeruzalem, “de stad des grooten Konings”, zal nimmer hare aantrekkelijkheid verliezen. Eene nieuwe sympathie is andermaal ontwaakt. Genie en dichtkunst wenden andermaal hare schreden naar Palestina. Onderscheidene landen hebben hunne zonen derwaarts gezonden; maar zij zijn mannen van een verheven geest en eene heilige vermaardheid. Zij gehoorzamen niet aan de dolzinnige ingevingen van een dweepziek bijgeloof, maar aan de uitspraken der Christelijke liefde. Zij brengen het Evangelie van christus naar gindsche oorden. Dit is de bedevaart vol van edele godsvrucht en teedere barmhartigheid, die geene wreedheid in vuur kan zetten, die geen bijgeloof kan benevelen. Dit is de ware kruistogt. De mannen, van welke wij spreken, zijn noch de roovers uit het leger, noch de dweepers uit het klooster. Geëerd door allen, die hen kennen, bekommeren zij zich niet om toejuiching of afkeuring. Zij hebben hun leven

[p. 110]

arbeid en opöffering toegewijd. Het is de zendeling, dien wij met welgevallen naar het Heilige Land volgen. Op zijne werkzaamheid zullen onze blikken rusten. Judea staat op, als in de tijden van ouds; - het is herleefd. De Apostel wordt andermaal op zijnen bodem gezien, en het Koningrijk des Hemels wordt weder aan zijne kusten gepredikt.’