Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1851

Over den aard en de behandeling van de ziekten der nieren, met gelijktijdig voorkomen van Albumen in de urine (Morbus Brighth), door J. Owen Rees, naar het Engelsch door P.C. Tijken, Med. Dr. te Rotterdam. Te Alkmaar, bij H.J. van Vloten. 1850. In gr. 8vo. 159 bl. f 1-60.

Behalve een aanhangsel, over andere onderwerpen handelende dan de albuminurie, is dit werkje zijnen oorsprong verschuldigd aan eenige voorlezingen van owen rees, in het guy-hospitaal gehouden. Het scheikundig gedeelte is van den Schrijver, het overige meer uit de ondervinding van anderen ontleend. Men heeft het den Franschen wel eens verweten, dat zij in het gevoel hunner algenoegzaamheid en de mindere bekendheid met vreemde talen, zich weinig bekommeren over hetgeen in andere landen voor de wetenschap wordt verrigt. Op de Engelschen is dit niet minder van toepassing. Van de Duitsche litteratuur wordt hier bijna alleen van rokitansky gesproken. Hiervandaan, dat de wetenschappelijke hoogte over de Brightsche ziekte hier niet is bereikt, waarop zij, wij spreken niet in 1851, maar in 1850, toen dit werkje is uitgegeven, gebragt was. De ontleed- en ziektekundige veranderingen der nieren, door solon, bright en zelfs rokitansky in te vele onderdeelen gesplitst, worden beter, volgens christison in 1 hyperaemie, 2 hypertrophie, of afzetting van plastische stoffen in de bastachtige zelfstandigheid, en 3 in atrophie, ingedeeld. Aan vetmetamorphose is hier, volgens den

[p. 627]

Schrijver, niet te denken. Naar het oordeel van Rec. had men hierbij de resultaten niet mogen missen, welke door het microscoop zijn verkregen. De fijnere anatomie der nieren, die daarna beschreven wordt, heeft voor de geneeskundigen op het vaste land minder waarde. In plaats van de uitvoerige beschrijving der herkenmiddelen op albumen in de urine, die aan alle deskundigen overvloedig zijn bekend, had een meer diepen blik in het verschijnsel van het afgescheiden albumen-zelve, naar physiologische wetten, meer op zijne plaats geweest, dan de hypothese ter verklaring van de verminderde bloedligchaampjes in deze nierontaarding. Het is immers overvloedig bewezen, dat de wet der Endosmose niet enkel en alleen op de densiteit der beide vochten berust, en de aard van het weefsel of vlies en der vochten hierbij hoofdzakelijk in aanmerking moet komen.

In een soort van bijvoegsel of aanhangsel komt dit onderwerp andermaal ter sprake, vooral om nader den blaasvorm der bloedligchaampjes te verklaren. Hierover kon evenwel, naar het Rec. toeschijnt, wel geen verschil bestaan, maar wel daarover, of men aan de bloedbolletjes wel kernen mag toekennen. Het microscopisch onderzoek van Rec. heeft, in overeenstemming met verschillende physiologen, het tegendeel bewezen.

De symptomatologie is vrij uitvoerig. De albuminurie na scarlatina zouden wij niet tot de morbus Brightii durven tellen. De herstelling, die hierna veelal volgt, pleit voor dat gevoelen nog minder, dan, waar de uitkomst niet gunstig is, er evenwel geene nierontaarding wordt waargenomen.

Onder de voorbeschikkende en gelegenheid gevende oorzaken telt de Schrijver al hetgeen, wat bloedopvulling, stasis, in de capellariteit der nieren kan verwekken. Men ziet ze daarom ook na de onderbinding der nieraderen ontstaan. Vandaar, dat de ziekte zoo dikwijls volgt op misbruik van diuretica, van geestrijke dranken, na afwisseling van koude en warmte enz. Het ware te wenschen, dat bij de therapie meer op de pathogenie dezer ziekte acht ware geslagen en niet overal

[p. 628]

dyscrasie voor oorzaak werd gehouden, waar bloot dynamische of werktuigelijke oorzaken tot haar ontstaan hebben aanleiding gegeven. Wij voor ons zouden de afleidende methode boven het gebruik van middenzouten, spir. Mindereri, digitalis en wat Schrijver hier al meer, b.v. adstringentia, aanprijst, verkiezen. De ondervinding toch heeft hiervoor, vooral in den aanvang der ziekte, eene gunstige uitspraak gedaan.

Hetgeen verder over het verkrijgen van haematine uit het bloed en van albuminurie bij eclampsia van zwangeren in het aanhangsel gesproken wordt, verdient de aandacht der geneeskundigen in groote mate. Door de latere waarnemingen, vooral van f.t. frerichs, thans Hoogleeraar te Kiel, is er eenig verband van coma en eclampsia met eene zekere bloedcrasis en albuminurie nu reeds te veronderstellen. Geenszins hydraemie, zoo als owen rees vermoedt, noch ureum in het bloed als zoodanig schijnt hiervan de oorzaak te zijn, maar de omzetting van dit ureum, door eenig ferment, in koolzure ammonia mag voor de aanleiding dezer zenuwtoevallen worden gehouden, welke men hier zoo dikwijls aantreft. (Archiv. für Physiol. Heilk. 10 Jahrg. 3 Heft. S. 417.) Rec. wenscht het werkje, behoudens de gemaakte aanmerkingen, evenwel in veler handen, te meer daar de Heer tijken, die in deze vertaling goed is geslaagd, met menige gegronde aanmerking het vertaalde verrijkt heeft.