stelling naast elkanderen geplaatst, en van de waarheid en schoonheid dezer tegenstelling hangt veelal de waarde van den roman af. De intrigue is, vergeleken bij de karakterschildering, maar bijzaak. Ook onëdele hartstogten zijn nuttig, en zelfs onvermijdelijk, niet slechts omdat er anders geene edele hartstogten zouden bestaan, maar omdat zij door de onëdele eerst regt worden ontwikkeld en tot verhevenheid opgevoerd.
Michaël grant is een herderszoon uit de valleijen van Schotland, brandende van hartstogt naar geld, als het middel, in zijne oogen, om magtig, vermogend, geacht, bemind en gelukkig te worden. Hij erlangt zijn wensch, maar niet in de drie laatste opzigten, en daarin heeft hij zich, als zoo vele duizenden, bedrogen. Achting, liefde en geluk zijn onafhankelijk van het geld. Ja, ook het geluk: het is in de oogen van den Mammon een grief, dat ook de armen gelukkig kunnen zijn en dien grootsten schat van het leven kunnen bezitten. Het geluk is niet van geld afhankelijk, evenmin de achting, evenmin de liefde. De rijke wordt ontzien, maar is daarom nog niet in aanzien; hij wordt slechts dàn geacht en bemind, als zijne deugd aan zijne bezittingen gelijk is; want die veel heeft, van dien zal ook veel worden geëischt. Dat is de leer van den armsten, maar ook, door zijne deugd den geachtsten, den bemindsten, den gelukkigsten van alle menschen; die eene toekomst heeft, boven het begrip der stervelingen verheven. De roman dien wij aankondigen, is rijker in edele, dan in onedele karakters. Misschien zijn die van grants echtgenoot, de kleine johanna, Lord strathnaer en diens gemalin, en hun zoon edward, wel eenigzins overdreven; maar men bedenke dat het een roman is, waarin men den mensch juist zóó maakt, dat het karakter met elken trek in het oog moet vallen. Michaël grant is een verdienstelijk werk; hoewel er personen verdwijnen, zonder dat men het einde van hun levensloop verneemt, en 't ware toch wenschelijk geweest die te melden van grant-zelf, en van maria en hare ouders. Maar het werk verdient
Auteursrechtvrij