Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Mijn Christendom, of beknopte aanwijzing mijner opvatting der Godsdienstleer naar de eigene woorden van Jezus Christus, door een' geloovige. Te Amsterdam, bij Gebroeders Diederichs. 1850. In gr. 8vo. 80 bl. f :-75.

Elke godsdienstwaarheid, die in de ontwikkeling der geschiedenis aan het menschdom wordt bekend gemaakt, openbaart zich in eenen bepaalden vorm. In den eersten tijd wordt die vorm te gelijk met zijnen inhoud onbepaald aangenomen. Later wordt de kritiek toegepast en er komen verschillende oordeelvellingen op. Sommigen blijven vorm en inhoud geheel op de wijs hunner voorgangers aannemen. Anderen keuren den vorm af en worden door hunne afkeuring van den vorm er ligt toe gebragt, om ook den inhoud te verwerpen. Zij komen daardoor in strijd met de eerste partij, en worden door deze van noodeloos afbreken beschuldigd, terwijl zij haar van noodeloos vasthouden aan verouderde vormen aanklagen. Naar aanleiding van dezen strijd ontstaat er allengskens eene derde rigting, die beide partijen zoekt te vereenigen door het laten vallen van de betwiste vormen en het verdedigen van den inhoud. Deze derde rigting is, wat het beginsel betreft, de partij van den waren vooruitgang en tevens van het ware behoud. Het is evenwel zeer mogelijk, dat zij mistast in de keus van hetgeen moet vallen en van hetgeen moet bewaard blijven. Daarom verdient al wat van haar uitgaat eene naauwgezette overweging.

Wanneer wij dit op het vóór ons liggende geschrift toepassen, dan blijkt het, dat hetzelve door eenen voorstander van de derde partij is geschreven, en wel door iemand van een bezadigd karakter, die liever wil op-

[p. 423]

bouwen dan afbreken, vol ijver voor de goede zaak, en behoorlijk te huis in de heilige schriften. Daarom verdient zijn werk bedaarde overweging, sine ira et studio; te meer, daar hij-zelf zich van alle polemiek en hatelijkheid onthoudt, niemand beleedigt, en dus ook regt heeft, om zonder hatelijkheid of beleediging beoordeeld te worden.

Wij hebben slechts het standpunt van het boekje willen aanwijzen, zonder ons aan eene beoordeeling te wagen. Deze willen wij liever aan de theologen ex professo overlaten. Hier moge nog alleen eene korte inhoudsopgave volgen.

In het voorwoord geeft de Schrijver te kennen, dat ieder vrijheid heeft en verpligt is zijne godsdienstige belijdenis op eigene overtuiging te grondvesten. Daarom verlangt hij, dat ieders meening, en dus ook de zijne, liefderijk geduld worde. Hij wil die aan niemand opdringen, maar slechts in overweging geven.

Hij beschouwt de leer van jezus als voor alle tijden en alle menschen, en is van oordeel, dat zij, zedelijk opgevat, noch met de wijsbegeerte, noch met de wetenschap in strijd is.

Nu volgen eenige voorloopige opmerkingen. De Schrijver verstaat door Christendom ‘de voorstelling van jezus christus omtrent God en de betrekking, waarin de mensch tot de Godheid staat.’ Om die leer zuiver te bekomen maakt hij onderscheid tusschen de leer van jezus en de bijvoegselen der eerste Christenen. De laatste wil hij laten rusten, en alleen de leer van jezus-zelven naar haren innerlijken zamenhang bespreken.

Nu volgen nog zes Hoofdstukken, waarin gehandeld wordt: Over de gesteldheid des Joodschen volks, ten tijde der optreding van jezus christus: Over het zelfbewustzijn van jezus christus: Over de leerwijze van jezus christus: Over het Christelijk Godsbegrip: Over benamingen in het Evangelie, b.v.: Hemel, Hemelrijk, Koningrijk der Hemelen, Zoon van God, Heilige Geest, geloof, bekeering, enz. Ten laatste wordt het Christelijk

[p. 424]

leerbegrip, gelijk de Schrijver het opvat, vrij uitvoerig besproken.

Om van het boek eenig nader denkbeeld te geven, willen wij het laatste onderdeel, ten opschrift dragende: Wezen des Christendoms, afschrijven.

‘Hebben wij alzoo den grond der godsdienstleer van jezus christus leeren kennen als te zijn gelegen in het bewustzijn van Gods aanwezen in ons - het geloof - het uitzigt - de hoop - gevende op de bereiking van het doel - de liefde, - dan wordt het wezen des Christendoms behoorlijk uitgedrukt door de woorden van paulus: ‘geloof,’ ‘hoop’ en ‘liefde,’ deze drie: doch de meeste van deze is de liefde. De liefde toch omvat het weten, het willen en het doen, elk in zijnen hoogsten graad van volmaaktheid, welker persoonlijk ideaal wij trachten aan te duiden door de benaming:

god.