Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

[p. 49]

Boekbeschouwing.

Over het wezen en het werk van den Evangeliedienaar. Naar het Hoogduitsch van Dr. Claus Harms, door W. Verwey, Predikant te Winschoten. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. In gr. 8vo. XII en 348 bl. f 2-90.

Welk Godgeleerde kent niet claus harms, den man die, inzonderheid sedert het jaar 1817, bij de viering van het Hervormingsfeest, zich door zijn onvermoeid en krachtig werken en strijden op het gebied der kerk en der theologische wetenschap bekend en voor altoos beroemd gemaakt heeft! Ref. is met diens Pastoral-theologie van den beginne af hoog ingenomen geweest; hij moet erkennen, dat hij voor zich van dat werk veel nut gehad heeft en het als een' voortreffelijken leidsman vooral aan jeugdige Evangeliedienaars in hun moeijelijke loopbaan met veel vrucht heeft aanbevolen. Meermalen is de wensch bij hem opgekomen, dat eene bevoegde hand eene overzetting of liever eene bewerking van hetzelve voor den Nederduitschen lezer mogt beproeven, en 't is alleen de groote moeijelijkheid daaraan verbonden, die hem heeft weerhouden, deze taak zelf op zich te nemen. Hij heeft zich daarom verheugd, dat de Eerw. verwey zich aan dezen bezwaarlijken arbeid, hem door den uitgever opgedragen, niet heeft onttrokken, maar ons claus harms in zijne Pastoral-theologie heeft doen hooren, zoo als deze ‘tot Nederlanders zou gesproken hebben.’ Dit was noodig bij de overbrenging van zulk een boek.

Het oorspronkelijke toch is geheel berekend voor de Luthersche kerk-orde van het gewest, waar de Schrijver woont, Sleeswijk-Holstein, die in zoo vele opzigten verschilt van die in de Nederlandsche Protestantsche kerk. Veel moest er dus als min gepast of niet bruikbaar wegvallen, of vervangen worden door hetgeen de behoefte van den Protestantschen Evangeliedienaar hier te lande als gepast en noo-

[p. 50]

dig vordert. Dat zulk een arbeid, waarbij nogtans de Schrijver dient te behouden 't geen hem eigen is, groote bezwaren medebrengt, ligt in den aard der zaak. Deze bezwaren hebben den Heer verwey dan ook genoodzaakt, niet alleen met eene zekere vrijheid te werk te gaan, maar de hoedanigheid van Vertaler met die van Schrijver wel eens te verwisselen, gelijk b.v. in het veertiende, vijftiende en zestiende Hoofdstuk geschied is. Echter heeft hij ook bij dit weglaten, veranderen en omzetten, behouden wat maar eenigzins te behouden was, en er voor gezorgd zijnen Schrijver niet bedektelijk dingen te laten zeggen, die hij niet bedoeld heeft en niet zou hebben kunnen zeggen; ja zelfs daar, waar hij-zelf als auteur optreedt, heeft hij van harms overgenomen, wat deze bruikbaars had.

Niet weinig werden deze bezwaren vergroot door hetgeen den genoemden Godgeleerde als auteur onderscheidt. Hij verdient in den waren en edelen zin des woords oorspronkelijk te heeten, waardoor hij een geheel eigenaardig merk drukt op al wat uit zijne pen voortkomt. Hij heeft een oog, dat elk onderwerp van eene zijde weet te beschouwen, die nog door niemand is opgemerkt, en zijne denkbeelden dragen daarom den stempel van nieuwheid, waardoor zij verrassen, maar tevens van waarheid, waardoor zij den nadenkenden geest boeijen en vermeesteren; zij zijn als vonken of stralen, die het gezigt in 't eerst wel verblinden, maar het daarna weldadig verlichten. De eene paradoxe stelling vervangt dikwijls de andere, en het kan den gewonen lezer toeschijnen, dat de Schrijver met studie van den betreden weg afwijkt en jagt maakt op even vreemde gedachten als zonderlinge uitdrukkingen, spreekwijzen en woorden. Stijl en taal zijn dan ook soms, ja doorgaans, niet alleen puntig en scherp, maar meermalen vreemd en barok. En toch is al dat ongewone en vreemde niets anders dan een zuiver uitvloeisel van 's mans individuëel wezen, die ter bereiking van zijn doel niet anders meent te moeten spreken en schrijven, ja, die niet anders spreken en schrijven kan. De Vertaler erkent gaarne, dat dit eigenaardige van het werk hem groote zwarigheden heeft veroorzaakt, maar betuigt

[p. 51]

tevens, dat hij met naauwgezetheid zijne taak getracht heeft te vervullen.

Ref. heeft de moeite genomen de vertaling met het oorspronkelijke te vergelijken, en is voor zich tot de aangename slotsom gekomen, dat de Heer verwey een' verdienstelijken arbeid verrigt en aan het Nederlandsch godgeleerde publiek den toegang tot een hoogst nuttig werk geopend heeft, dat in de boekerij van ieder aankomend of werkelijk Evangeliedienaar niet behoorde te ontbreken.