Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

[p. 1]

Boekbeschouwing.

Christelijk Geloof en Leven, door Dr. J.P. Mynster, Bisschop van Seeland enz. III Deelen. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. 1846-1847. In gr. 8vo. VIII en 982 bl. f 8-80.

Het is ten deele met en ten deele zonder opzet, dat wij de aankondiging van dit belangrijk werk tot nu toe hebben uitgesteld. Reeds bij de uitgave van het eerste deel verheugden wij ons, dat het voornemen, om de bij ons hooggeschatte Betrachtungen van den beroemden Deenschen Bisschop in onze taal over te brengen, volvoerd was. Wij besloten destijds, met onze aankondiging te wachten tot dat de vertaling geheel zou voltooid zijn, ten einde alle noodelooze herhalingen te vermijden. Intusschen heeft dit uitstel, tot ons leedwezen, eene langer vertraging veroorzaakt, dan wij ons hadden voorgesteld. Moge onze aankondiging nu ook wat later komen: wij troosten ons met de overtuiging, dat zij een boek betreft, welks waarde niet afhangt van den tijd, waarin het in 't licht verschenen is, en dat zich daardoor ook wel den toegang tot veler huizen en harten zal hebben geopend.

Van dezen aard is toch het bovenstaande geschrift van Dr. mynster. De Vertaler noemt het teregt ‘eene geregelde ontwikkeling van de hoofdwaarheden der Christelijke geloofs- en zedeleer, die even ver blijft van dorre redenering, als van het spelen met een vroom gevoel, maar op eene hoogst gelukkige wijze bondigheid van betoog met eene bezielde, dikwijls welsprekende taal verbindt;’ of ‘eene praktische ontwikkeling van de waarheden der Christelijke Openbaring.’ Daarbij toont de Schrijver een noodzakelijk vereischte te bezitten, namelijk ‘op de hoogte te zijn van de latere verschijnselen op het gebied der Godgeleerdheid en Wijsbegeerte, waardoor hij in deze beschouwingen een' rijkdom van denkbeelden en zaken vereenigt, als slechts zelden in een

[p. 2]

stichtelijk boek gevonden wordt, en die het niet alleen tot een uitnemend godsdienstig huisboek maakt voor iederen Christen, die prijs stelt op waarachtige stichting en opbouwing in de kennis van de waarheden van zijn geloof, maar tot een werk zelfs, dat ook de Godsdienstleeraar dikwijls met nut voor zich-zelven en anderen zal kunnen raadplegen.’

Deze lof komt ons voor ten volle verdiend te zijn, ja, wij voor ons zouden nog meer daarop willen hechten, dat het boek door degelijkheid van inhoud, bondigheid van redenering en kracht van voorstelling zich zeer gunstig onderscheidt van de meeste geschriften, die wij tot het bij ons zoo uitgestrekte gebied der zoogenoemde stichtelijke Letterkunde gewoon zijn te rekenen. Terwijl deze meestal zekere flaauwheid, oppervlakkigheid en gebrek aan de zoo noodige bepaaldheid en juistheid van denkbeelden te kennen geven, onderscheidt het voor ons liggende werk zich door mannelijke kracht, grondigheid en vastheid. Terwijl deze doorgaans meer tot de verbeelding en het gevoel spreken, dan dat zij aan het verstand voedsel verschaffen, en eene te groote ruimte laten aan het zoo noodig bepaald en positief Christelijk geloof, toont de Schrijver van dit werk, dat hij staat op den vasten grond eener Christelijke overtuiging, en dat het Evangelie van christus voor hem is eene Openbaring Gods, die aan den nadenkenden geest evenzeer voldoet als aan het hart, dat naar vrede met God verlangend uitziet. Wij vergelijken het daarom gaarne met het voortreffelijke werk van wijlen den Hoogleeraar g.j. muller, dat in onze taal is overgebragt onder den titel: Het geloof der Christenen. Van hier dat wij het met volle ruimte aanbevelen aan meer ontwikkelde catechesanten, die den kring van hunne godsdienstige kundigheden wenschen uit te breiden, met één woord aan alle Christenen, die hunne verpligting erkennen en er aan verlangen te voldoen, om door nadenken en onderzoek toe te nemen in de kennis der waarheid die naar de Godzaligheid is.

Het overbrengen van zulk een boek heeft zijne eigenaardige bezwaren; want bij den vasten en eenparigen gang,

[p. 3]

dien de Schrijver in al zijne voorstellingen bewaart, is verschil van denkwijze bij den Vertaler, zelfs omtrent zaken van belang, bijna onvermijdelijk. Zal nu deze zijne wijze van beschouwing tot die van den auteur maken en hem als 't ware zijne denkbeelden leenen? De Vertaler heeft gevoeld, dat dit een vergrijp zou zijn aan het werk van den Schrijver, dat het uitvloeisel is van diens geheele wezen als Christen en als Godgeleerde. Hij heeft zich daarom slechts ‘zeer zelden eenige uitlating, overzetting of verandering veroorloofd en nooit dan tot bevordering van de duidelijkheid en om het werk voor den Hollandschen lezer meer geschikt te maken, nergens althans tot afbreuk van den zin. Hij laat mynster spreken, ook daar, waar hij voor zich van hem verschilt, en heeft dit, waar hij meende het niet met stilzwijgen te mogen voorbijgaan, liever in eene noot te kennen gegeven, dan den Schrijver een hem vreemd gevoelen op te dringen.’ Gelukkig is dit laatste slechts in zeer enkele gevallen noodig geweest. Het geheele werk is in eenen zoo gematigden Christelijken geest en op een zoo positief standpunt geschreven, dat ieder protestantsch Christen onder ons, die op den vasten grond des Bijbels staat, zijne eigene overtuiging door de woorden van den Deenschen Bisschop òf uitgedrukt òf verhelderd òf bevestigd vinden zal. En mogen wij uit de degelijkheid van inhoud, uit de bezadigdheid van geest en de kracht van voorstelling tot het Deensche volkskarakter besluiten, dan meenen wij veel overeenkomst te bespeuren met het karakter van onze Natie. Men leest het boek als een oorspronkelijk Nederduitsch werk, waartoe de Vertaler grootelijks het zijne heeft bijgedragen.