Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

Dr. A. Tholuck. De strijd des Geloofs. Een boek voor beschaafde Christenen, die bevrediging zoeken. Uit het Hoogduitsch. Iste Stuk. 2 Afleveringen. Te Haarlem, bij A.C. Kruseman. 1847. In gr. 8vo. 224 bl. f 2-15.

Ons publiek is reeds door onderscheidene vertalingen met den naam van Dr. tholuck bekend geworden, en heeft

[p. 672]

den man leeren hoogachten, die onder Duitschland's Godgeleerden eene eerste plaats bekleedt. Of het daarom echter goedkeuring verdient, dat men van zijne talrijke geschriften het eene na het andere overbrengt in onze moedertaal, zouden wij, met het oog op dit geschrift, dat wij thans aankondigen, niet gaarne onvoorwaardelijk toestemmen. Wel hebben wij het met groote belangstelling gelezen, den geleerden, veelzijdig gevormden Schrijver bij vernieuwing bewonderd, veel van hem geleerd en in zooverre ons over de uitgave verblijd; maar aan den anderen kant komt de uitgave ons minder gepast en doelmatig voor, omdat de inhoud geheel op Duitschen leest is geschoeid; omdat de uitersten, waartoe men in Duitschland vervallen is, daarin bijkans uitsluitend bestreden worden; omdat het geschrift, indien het zou zijn ingerigt naar de vatbaarheid en behoeften onzer landgenooten, eene gansche omwerking zou moeten ondergaan. Wij vreezen zelfs, dat sommige gedeelten door onze beschaafde Christenen tenaauwernood goed begrepen zullen worden. Dit eerste stuk bevat zes gesprekken, getiteld: rede en rationalisme, rede en geloof, geloof en schrift, vooruitgang, vooruitgang en formulieren, de nieuwe dag des geloofs. Deze gesprekken worden gevoerd tusschen twee mannen van verschillende, sterk uiteenloopende rigtingen. Een der Lichtvrienden treedt op onder den naam van karel, en brengt met vrijmoedigheid en zueht tot waarheid zijne bezwaren tegen het positieve Christendom in het midden, die door emilius, den vertegenwoordiger van het Christelijk geloof, wederlegd en ontzenuwd worden. Daar echter eerstgenoemde in den zin van de mannen des vooruitgangs niet ver genoeg gaat, treedt zekere julius tegen hem op, die tot de gloeijendste ijveraars van het Communisme behoort en wiens leuze is geheele verwerping van het Christendom, dat uitgediend heeft. Karel blijft weigeren, in weerwil der aangewende pogingen, om over te gaan tot zijne ultra-partij, en door het geloof van emilius wordt in zijn gemoed de rust hersteld. En als deze in de aanprijzing van zijn geloof aanstoot gegeven heeft aan zekeren gerhard, de type van kerke-

[p. 673]

lijke formulier-regtzinnigheid, gelukt het hem, ook dezen bestrijder kalm en rustig te wederleggen. Tot zóó ver loopt dit eerste stuk. Wij hebben nu nog een tweede of laatste te wachten, dat mede uit twee Afleveringen bestaan en handelen zal over de gewigtige vraag: wie was christus? Nu men eenmaal met het werk der vertaling begonnen en daarin over het algemeen niet ongelukkig geslaagd is, wenschen wij van harte, dat ook den Uitgever de vereischte aanmoediging tot de voortzetting der uitgave niet ontbreken zal.^(*) Met vrijmoedigheid prijzen wij den arbeid van tholuck allen aan, die op de hoogte staan, om er de regte vruchten van te plukken. Het verschil van gevoelens, ook in het godsdienstige, losse zich welhaast, onder hoogeren zegen, op in de éénheid des geloofs en der liefde door jezus christus den Heer!

(*) De beide Afleveringen, boven aangekondigd, verschenen in 1847 in het licht, en de vrij uitvoerige Voorrede van den Vertaler, v.A., was gedagteekend Aug. 1847. Thans echter, vóór het afdrukken dezer aankondiging, zendt men ons een boekdeel toe, waarin beide Afleveringen vervat zijn, de vroegere Voorrede door eene andere, geteekend Julij 1848, vervangen is, en de titel, die het jaartal 1848 voert, geen gewag maakt van een eerste Stuk, terwijl berigt wordt, dat de Schrijver, Prof. tholuck, op de vraag: of het vroeger aangekondigde tweede deel van dit werk spoedig verschijnen zou, geantwoord heeft: ‘dat hij reeds de bewerking daarvan had ondernomen, en het zoo spoedig, als zijne bezigheden hem dit zouden veroorloven, in het licht zou zenden.’ Wij vermelden dit een en ander, maar laten het oordeel daarover aan den bescheiden lezer.