Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

Grondschets voor een Stelsel der Zedelijke Wijsbegeerte. Ten gebruike voor akademische Voorlezingen, uitgegeven door Dr. H. Martensen, Hoogleeraar der Godgeleerdheid en Hofprediker te Koppenhagen. Naar het Deensch. Met een Voorberigt van Dr. J. Nieuwenhuis, Oudhoogleeraar aan de Leydsche Hoogeschool. Te Utrecht, bij W.H. van Heyningen. 1847. In gr. 8vo. XVIII en 110 bl. f 1-30.

Het werkje, 'twelk de Hoogleeraar nieuwenhuis zijnen landgenooten aanbeveelt, is eene vertaling van het Deensch oorspronkelijke, dat in 1841 het licht zag, en dat door zijnen zoon Mr. c.j.n. nieuwenhuis van zijne derde reis in Denemarken werd medegebragt, die tevens ook overbrenger was van een' zeer belangrijken brief, van een jong en verdienstelijk Predikant in Deensch Zeeland, een vriend en leerling van Dr. martensen. Deze brief bevatte een algemeen verslag van den tegenwoordigen toestand der wijsgeerige en godgeleerde studiën in Denemarken; waarvan Dr. nieu wenhuis belangrijke bijzonderheden mededeelt, die doen zien, dat deze studiën door twee nog jonge Hoogleeraren in de Wijsbegeerte en Godgeleerdheid, namelijk Mag. r. nielsen en den genoemden Dr. martensen, met ijver en vrucht beoefend en voorgestaan worden. Van verscheidene zijner geschriften wordt een kort verslag gegeven, en er wordt ook tevens verzekerd, dat thans in Denemarken het blinde Mysticismus en het bloote formuliergeloof geen' overheerschenden invloed meer hebben; tijdingen, die bij het weinige, dat ons van de wetenschappelijke beschaving van

[p. 201]

Denemarken ter oore komt, ons hoogst aangenaam zijn.

Wat deze Grondschets zelve aangaat, zij is in den geest der nieuwere speculatieve of Hegeliaansche philosophie geschreven; doch zij bevat tevens zoo veel oorspronkelijks, dat men, eenigzins met den gang der hedendaagsche Wijsbegeerte bekend, vele juiste denkbeelden omtrent de zedekunde er in zal aantreffen; waarom wij het met den Hoogleeraar nieuwenhuis eens zijn, dat door de vertaling aan het wetenschappelijk publiek geen ondienst gedaan is. De eenzijdigheid, die sommige zedekundige stelsels, zoo als die van kant en fichte aan den eenen, en die van spinoza en hegel aan den anderen kant moge aankleven, is hier grootendeels vermeden, en de wijsgeerige grondbeginselen zijn hier in een naauw verband met de godsdienstige en Christelijke gebragt; waardoor het blijkt, dat de Schrijver zoo wel een verlicht Godgeleerde als diepzinnig Wijsgeer is.

Mogt dit werkje, dat bovendien door eene belangrijke Voorrede opgehelderd wordt, aanleiding geven, om hier te lande de wijsgeerige zedekunde meer te beoefenen, dan zou hierdoor aan het verlangen van Ref. zoo wel, als aan dat van den geëerden Vertaler worden voldaan, en er zou daardoor een wensch worden bevredigd, dien de eerste reeds bij eene andere gelegenheid ontboezemde, namelijk, om de studie der Wijsbegeerte aan echte Godsdienstkennis en Zedeleer dienstbaar te maken. De wetenschap zou zich dan over eenen heilzamen invloed kunnen verheugen.

j.a. bakker.