Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

De Hervorming voornamelijk in Duitschland, in haar ontstaan, hare ontwikkeling, uitbreiding en vestiging. Een Volksboek, naar het Hoogduitsch van Dr. Ph. Marheineke. Met Aanteekeningen en een Vervolg, behelzende de Hervorming in Nederland, door E.B. Swalue, Theol. Doct. en Predikant te Goes. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1847. In kl. 8vo. XII en 182 bl. f 1-25.
De voornaamste Gebeurtenissen der Kerkhervorming in

[p. 146]

Nederland, verhaald aan de Vaderlandsche Jeugd door B. Glasius. Te Amsterdam, bij J. van der Hey en Zoon. 1847. In kl. 8vo. 123 bl. f :-45.

Beide deze werkjes, grootendeels over hetzelfde onderwerp handelende, het eerste gedeeltelijk en het andere geheel den oorspronkelijken arbeid behelzende van twee verdienstelijke vaderlandsche Geleerden, meenen wij gevoegelijk in een en hetzelfde verslag te kunnen aankondigen. Beide de Nederlandsche Schrijvers houden het er voor, dat bekendheid met de lotgevallen der Christelijke Kerk in het algemeen en der Kerkhervorming in het bijzonder voor elken beschaafden Protestant wenschelijk moet geacht worden. De geleerde swalue gevoelde zich daarom opgewekt tot het vertalen of liever bewerken van het geschrift van marheineke door bijvoeging van doelmatige aanmerkingen en van een vervolg, in hetwelk breedvoeriger en daardoor belangrijker voor den Nederlandschen lezer, dan dit door den Schrijver geschied was, de Hervorming in ons Vaderland beschreven wordt. Voor een Volksboek oordeelen wij uitdrukkingen als de volgende wel wat duister: ‘Het phantastische, d.i. dweepende, van dezelve (de Middeleeuwen) mag men echter geenszins in en op zichzelve laken of verachten. In de volgende tijden mogen die Middeleeuwen wel schijnen als de nacht die voorbijgegaan was; maar die nacht hing noodwendig boven eenen tijd, die zulke schoone romantische vormen had voortgebragt, welke juist in die duisternis bevredigden.’ - Het werkje van den Eerw. glasius, als oorspronkelijk voor 's mans kinderen geschreven, is blijkbaar ingerigt ten nutte van kinderen, en is ook zeer bevattelijk voor de jeugd geschreven. Ons oordeel over beide geschriften is, dat het eene het andere niet overbodig maakt. Over de Hervorming in Duitschland, met welke onze Nederlandsche Kerkhervorming in zulk een naauw verband staat, vindt men natuurlijk het meer volledige verhaal in het door Ds. swalue vertaalde werk van marheineke; terwijl daarentegen de Hervorming in ons Vaderland uitvoeriger door den Heer glasius wordt beschreven. Bchou-

[p. 147]

dens de enkele aanmerking, die wij gemaakt hebben, zijn beide werkjes in zulk eenen stijl en geest geschreven, dat zij bevattelijk zijn voor de lezers, voor welke zij bestemd zijn, en buiten twijfel aangenaam en nuttig onderrigt zullen verschaffen omtrent het belangrijk tijdvak en de gebeurtenissen, die er in behandeld worden. En zoo wenschen wij dan ook, dat zij tot leering en versterking in Christelijke gezindheid mogen verstrekken, en veel bijdragen, om den zegen der Kerkhervorming naar waarde te doen schatten.