Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

[p. 676]

De muzijk der Siamezen.

De Siamezen zijn groote vrienden van de muzijk, en zelfs hunne grooten oordeelen het niet beneden hunne achtbaarheid, die kunst aan te leeren. Meestal is hunne muzijk zeer levendig en aangenamer dan men van een volk, hetwelk in kunsten en wetenschappen nog zoo verre ten achtere is, zou verwachten. Vanwaar dit naar evenredigheid hooge standpunt hunner toonkunst voortkomt, valt des te moeijelijker te verklaren, daar zij slechts weinige sporen dier wilde verbeeldingskracht aanbiedt, door welke de Siamezen zich in elk ander opzigt zoo zeer onderscheiden. Ons ontbreekt genoegzame kennis, om te kunnen beslissen, hoeveel bij het verbeteren en volmaken hunner muzijk voor rekening van hunne eigen verdienste behoort te komen en hoeveel zij daarbij aan het verkeer met buitenlanders te danken hebben. Op onze vragen kregen wij ten antwoord, dat de beste in Siam gebruikelijke instrumenten van Peguaanschen en Chineschen oorsprong zijn, en dat zij, in het gebied der muzijk, zeer veel van deze hunne naburen, inzonderheid van Pegu, ontleend hadden. Een buddha-priester te Bankok, dien wij daarover ondervroegen, verzekerde ons, dat de Siamezen hunne muzijk aan dezelfde bron te danken hadden, waaraan zij hunne Godsdienst ontleend hadden. ‘Onze muzijk, even als ons geloof,’ zeide hij, ‘hebben wij van de Cingalezen, de hooggezegende inwoners van het eiland Ceilon; daar, in de geurige kaneelbosschen, is deze zachtstreelende, liefelijke, alle toehoorders verrukkende muzijk uitgevonden en in den loop der tijden ook aan ons medegedeeld geworden; zij stemt overeen met buddha's menschlievende leer.’

Wie van beide regt heeft, is moeijelijk te beslissen. Wanneer ik op stille, schoone avonden de vrouwelijke zangkoren aan de oevers van den Menam-stroom hoorde, die concerten van het oostelijke Azië, welker verwonderlijk zoete, zwaarmoedige toonen zich diep in mijn gemoed geprent hebben, alsdan vermoeide ik mij niet meer met geleerde navorschingen over den oorsprong der muzijk in Siam, maar ik genoot de kunst van deze kinderen der natuur, zoo als zij zich mij aanbood, daarbij hunne naïveteit en hunne eigenaardigheid bewonderende. Menige melodiën der Siame-

[p. 677]

zen herinneren ook die der Maleijers en andere bewoners der Oostindische eilanden. In eenige Siamesche muzijkstukken legt zich veel hartstogtelijkheid aan den dag, zonder dat men er een' eenigen raauwen, onaangenamen toon, eenigen plotselingen, onvoorbereiden overgang in verneemt; van sommige muzijkstukken verwekte het bijzonder liefelijke onze bewondering; men gevoelt, deze muzikanten zijn reeds boven den toestand verheven, waarin de menschen door de bloote klank bekoord worden; de kindschheid der kunst ligt achter hen; de Siamesche toonkunstenaar streeft reeds naar hooger doel; hij wil op het gevoel werken, het gemoed in beweging brengen en de aandoeningen gaande maken.

Een muzikant van eenige vermaardheid, die voor ons speelde, beweerde, dat hij meer dan honderdzeventig melodiën kende. Deze man had twee speeltuigen bij zich, het een een blaas-, het ander een snarenïnstrument; het eerste, Glana geheeten, geleek in gedaante en in toon naar een flageolet, doch was, wat het geluid aangaat, voller en klinkender dan dit speeltuig; het andere, nog aangenamer instrument heet Tukai, naar de gelijkheid, welke men zich verbeeldt, dat het met eene hagedis heeft, doch ik zou het eer bij eene Chinesche jonk vergelijken; het is ongeveer drie voet lang, heeft een hol ligchaam en drie groote toongaten; het is uit stukken hard hout zamengesteld, die met paarlemoer ingelegd zijn; drie snaren, waaronder eene van geel koperdraad, de beide andere van zijde, loopen van het eene einde des instruments naar het andere; zij rusten op kleine stukjes hout en worden door middel van een' langen wervel gestemd; bij het bespelen drukt de muzikant, in de vereischte afstanden, de snaren met de linkerhand, terwijl hij ze met den voorvinger der regterhand tokkelt.

Nog een ander instrument hebben de Siamezen, hetwelk Konong heet en ook zeer aangename, liefelijke toonen heeft; het bestaat uit eene rij kleine bekkens, die van een toestel van bamboesriet horizontaal nederhangen en een groot cirkelsegment vormen; dit is somwijlen zoo groot, dat de speler binnen in dit instrument, hetwelk met houten stokjes geslagen wordt, gemakkelijk zitten kan.

In het verbinden dier instrumenten met elkander, om daardoor eene aangename en verrassende uitwerking te weeg te brengen, toonen de inwoners van Siam veel kunde en bekwaamheid; hunne vocale muzijk is over het algemeen

[p. 678]

treurig, hunne instrumentale meest levendig en vrolijk. Bij zekere godsdienstfeesten en plegtigheden verschijnen ook vrouwelijke zangvereenigingen, en in de kunst geoefende, feestelijk getooide vrouwen verzellen de gezangen harer zusteren met gepaste instrumentaalmuzijk; de zachte, klagende toonen van zulk een liederkoor zullen mij steeds onvergetelijk blijven.

Bij een groot feest, hetwelk zij ter eere van buddha vieren, hebben de priesters in Siam, gelijk eertijds de Pheniciërs en Pelasgers, eene luidruchtige offermuzijk, die in eene rhythmische beweging van klappers, schellen en trommels bestaat. Bij dit mystische buddha-feest worden slechts de zoodanigen, die in de geheime leer ingewijd zijn, toegelaten.