Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

De bedreiging van den Turkschen keizer tot vernietiging der stad Krakau in 1621 niet volvoerd.

In de oudste der oude Couranten, waarvan er eenige in de XIVde afdeeling mijner niet geheel onbekende verzamelingen voorkomen, wordt in die van den 5 April 1621 gevonden eene bedreiging van den Turkschen Keizer aan den Koning van Polen, om zijne stad Krakau geheel te vernielen. Dat Krakau, in dezen tijd zoo zeer besproken, en waarover zoo veel met de groote Mogendheden te doen is geweest en misschien nog is, is ons daardoor eenigermate belangrijk geworden. Mogt de volgende Ontsegh-brief (Oorlogsdeclaratie) eene plaats in uw nog altoos geacht Maandschrift beslaan! Zij zou tevens doen zien, welke zotte titels de Turksche Monarch zich in dien tijd durfde aanmatigen.

Ik heb de eer te zijn

UWEd. Dw. Dienaar

G. Lamberts.

Amsterdam,

Maart 1847.

[p. 292]

Ontsegh-brief van den Turkschen Keyser aen den Coninck van Polen.

(Uittreksel uit eene Courant van den 5 April 1621, waaronder staat: ‘Ghedruckt by Broer Jansz. out Courantier int Legher van syn Princelycke Excellentie, woonende in S. Niclaes-straet, naest den vergulden Os.’)

Wy Mahomet Suldan, Doorluchtighe ende onverwinnelycke machtighe Keyser ende Enghel Godes, Turcksche Keyser, Macedonische ende Babylonische Coninck in groot en kleyn Egypten, Regeerder van 't gantsche Christenryck ende Europa, Coninck in Alexandria ende Judea, oock van Portugael en van alle Potentaten op Eerden, oock een Heer der Heeren van alle Landen, behoeder vant Heydens Paradys ende des heylighen Grafs, soo wel des grooten Propheten Mahomets te Mecha, als des treflycken Prophceten te Jernsalem, Coninc aller Coningen, Heer aller Heeren, Vorst aller Vorsten, Heere aller Goden op dese Werelt, Heere van den boom des Levens, der Steden eñn Sloten, Heere van de groote ende kleyne Zee, Heere Heere over alle Vlieten en Wateren, Heere van alle Oeveren der gantsche Werlt, de groote Stadt-houder over alle Stadt-houders.

Ontbieden dy Coninck in Polen onse Keyserlycke groet, dat du inde secrete Raedt met dyn jonge Conincxkens, teghen onse alderdoorluchtichste persoonen en den aldermaehtichsten Coninck so oneerlyck en baetsoeckende handelst, en verwondert ons dat du niet vreesest voor onse soo groote macht, en dyn eyghen doodt met dyn Conincxkens, daer du de vorige tydt vreede en bestant van ons begheerdest, en daarom dyn Gesanten dicwils tot ons hebst afghesonden, doch hebben zy dy als een vreedlievenden by ons aenghegheven, dat du gheen inval noch eenighe teghenheyt soudest ter handen nemen.

Dewyl du dan (sonder eenighe gheghevene oorsaeck) dy onderstaen hebst, in onse Keyserdom en heerschappie, als in der Muscou, ons onse Onderdanen en Vasallen, te overvallen, en voorghenomen dieselve ten uyterste ter verderven, gelyck oock veele plaetsen zyn verwoest, ingenomen ende vernielt: so salstu weten, dat wy aen dy en dyne Conincxkens (tot diens besten du dat selve Landt verovert hebst, en haer daer over tot Heeren setten wilst) niet alleene willen wreecken, maer dy opt alderheftichste vervolghen, jae gantsch dyn gedachte-

[p. 293]

nisse en naeme uytroeyen, dat du salst bekennen wat voor wrake wy aen dy ghebruycken willen, dewyl du de verbindtenisse (tusschen ons opgherecht) hebst gebroken, dieselve veracht en misbruyct, dat du also met dyne Conincxkens voor ons sulst gewislyck ghebracht werden, en alsoo met dyne ghevanghene sien hoe wij met sulcke menichte en macht, en groot ghetal dat wy onder ons hebben tot alle plaetsen der Werlt van begin totten eynde aencomen willen, dy daer mede in den grondt te bederven, welcke onoverwinnelycke macht dy en dyne Conincxkens onder de ooghen ghebracht en lichten sal.

Du behoefst dy oock nu langher gheene hopeninge van onse ghenade en gonst in beelden van ons te verkrygen, dan wy voor dyne vasticheden ende insonderheyt voor dyn mueren te Cracou niet verschrickt zyn, maer willen die selve Stadt niet alleen, maer oock dyn Hof, Hooft-legher en gantsche Landt alsoo aengrypen ende aenvallen, dat oock van dieselve niet eenen steen op den anderen sal blyven, en alsoo dyn Coninckryck en ghedachtenisse gheheel uytroeyen.

Tot ghetuygenis deses schicken wy dy onsen bloedigen Zabel, om dat het haestelyck van ons volghen sal: dan de voeten, Peerden en Cameelen, sullen dyn Coninckryck en Landen alsoo betreden en bedecken, als in veele jaren niet geschiet en is: op dat Godes oordeel aen dy door ons uitgerecht worde, want Godt is een belooner des goets, maer een straffer der genen die den vrede breken en sich alsoo betonen: Also oock wy die een God op Eerden zyn. So doen wy nu op dy oock onse woede en toorn uytschudden, dat wy alsoo dyne ontrouwe en vrede-breken straffen moeten.

Laet nu dyn Goden dy te hulpe komen so sy willen, so sal het dy doch niet helpen, dyne heyligen willen wy voorseker in den ploegh laten spannen, en met haer de woeste Landen van Bulgaria en Judea ploegen en toe ackeren laten, en dieselve plaetsen also versien, dat geene daer van meer te rugghe komen sal. Ende laet dy hier mede genoegen. Onse meninge als boven verhaelt, is daer mede voort te vaerē, en so wy noch yet swaerders tegen dy sullen voornemen en daer by voughen als dy hier mede aengeseyt is: so salstu dat oock recht verstaen, maer so du sulcx niet recht verstaen wilst, soo salstu het doch haest ghewaer worden.

Dit alles hebben wy dy tot een bericht gegeven, op onse onderdaniehlyke Devan te Constantinopel, int jaer van onse Ryck, etc.