Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Chillon, of de Protestanten in de XVIde Eeuw. Een geschiedkundige Roman door J. Willyams. II Deelen. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1847. In gr. 8vo. 628 bl. f 6-50.

Chillon is eene plek, in de geschiedenis, maar ook in de letterkunde beroemd geworden. De Gevangene van Chillon is de titel van een der dichtstukken van Lord byron, waarin hij al de kracht en somberheid van zijne poëzij heeft uitgestort, en het beeld van den eenzaam opgesloten gevangene heeft afgeteekend met al de huiveringwekkende ijselijkheid van diens toestand. Toen hij dat gedicht zamenstelde, was hem de werkelijke geschiedenis onbekend van een' beroemden gevangene, die daar jaren in den verschrikkelijksten kerker had doorgebragt, den edelen bonnivard, wiens redding het onderwerp uitmaakt van den roman, dien wij hier aankondigen. Hij behoorde onder de edelste mannen van zijnen tijd, die aan de zaak van Genève en hare hervorming de grootste diensten heeft bewezen. Het kasteel zijner gevangenschap wordt nog dagelijks door de vreemdelingen bezocht. ‘Het is een onderaardsch gewelf,’ verhaalt van senden in zijne Alpenrozen, ‘dat rust op acht pilaren; in elken derzelven zijn ringen geslagen, ten einde de gevangenen er aan te sluiten. Met eenen beugel om het midden des lijfs werd bonnivard door eene keten aan eene dier zuilen gekluisterd. De zuil was het middelpunt, het einde van de keten het uiterste, tot hetwelk zijne beweging zich konde uitstrekken. In dien beperkten kring bewoog hij zich zeven jaren.... De sporen van de voetstappen des edelen, die ontelbare malen den kring van de keten rondom de zuil, aan welke hij gekluisterd was, drukten, liggen nog in den steenen vloer.’ Er zijn aan zijne gevangenschap nog andere verhalen en overleveringen verbonden, welke

[p. 726]

de Schrijfster bij haar verblijf op de plaats zelve ijverig heeft verzameld, en waarvan zij bij het zamenstellen van haar verhaal heeft gebruik gemaakt.

Het is een tijdstip vol leven en beweging dat zij dus heeft gekozen, waarin de strijd tusschen de Hervorming en de Roomsche Kerk met de grootste hevigheid woedde. De historische gebeurtenissen zelve zijn belangwekkend en met de geschiedenis van Chillon en zijnen gevangene ten naauwste verbonden. De verdichting behoefde slechts weinig hare hand te leenen, om een boeijend tafereel te scheppen. ‘In zijne voornaamste trekken,’ zegt de Schrijfster, ‘in het karakter van zijne voornaamste handelende personen zoo wel, als in de buitenste omtrekken van hun leven, is het volgende verhaal zuiver historisch. En waar de geschiedenis zweeg, daar heeft de overlevering hare leemten aangevuld. Zoo heeft, om eene wat zonderlinge leenspreuk te bezigen, de geschiedenis de schering, de overlevering den inslag geleverd, terwijl de verdichting er eenige schitterende draden en liefdeknoopen heeft ingeweven, om meerder sieraad en zamenhang te geven aan het geheel.’

Het is een boek, dat wij met volle ruimte onzen lezers durven aanbevelen, vooral ook aan dezulken, die smaak vinden in werken als de Protestant van Mrs. bray, Marie Arnaud en dergelijke. Wij ontvangen, dunkt ons, hier eenen eersteling, maar geschreven met bekwaamheid, met warme belangstelling, en in eenen regt goeden geest. Men zou hebben kunnen wenschen, dat de jonge cottier, met wien het verhaal aanvangt, de hoofdpersoon van den roman had kunnen blijven; daardoor zou het verhaal in eenheid hebben gewonnen. Maar de Schrijfster heeft hier van geschiedenis en overlevering niet willen afwijken, en daardoor haar verhaal, als kunstwerk beschouwd, benadeeld. Zij heeft dit vergoed, door andere, niet minder belangwekkende personen ten tooneele te voeren, ofschoon daardoor de belangstelling noodwendig wordt verdeeld. Dat is de groote fout van dezen roman, maar die door vele voortreffelijke eigenschappen wordt vergoed.

De vertaling is in goede handen gevallen, de uitvoering zeer goed, en zoo twijfelen wij niet, of dit boek zal vele lezers vinden, die wij het om zijnen geest en inhoud ook van harte toewenschen.