Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Petrus Tamburini, het ware denkbeeld van den H. Stoel. Uit het Italiaansch, door J.H. van Buul, Lector aan het R.K. Bisschoppelijk Collegie en Seminarie te Amersfoort. Te Utrecht, bij Kemink en Zoon. 1845. In gr. 8vo. XVIII en 293 bl. f 2-:

Niet zonder reden gaat aan dit werk in het Voorberigt eene korte levensschets van den Schrijver, petrus tamburini, vooraf. Wij vernemen daaruit, dat hij, in 1737, te Brescia geboren, na volbragte wijsgeerige en godgeleerde studiën, aldaar tot Hoogleeraar bevorderd werd; dat clemens XIV hem naar Rome riep en tot Rector benoemde van het collegie voor Ierland; dat hij, minder aangenaam aan pius VI, zich, op verlangen van maria theresia, naar Pavia begaf, en daar den leerstoel beklom van de Christelijke zedeleer, en ook later in andere betrekkingen werkzaam was, dat hij eindelijk, na nog eenigen tijd te Brescia zich onthouden te hebben, tot aan zijnen dood toe, 14 Maart 1827, den luister der Akademie van Pavia door gansch Europa heeft helpen verspreiden, in vereeniging met mannen als volta en scarpa. Onder zijne geschriften is zijne Vera idea della santa sede, in 1784 in het licht verschenen, vooral merkwaardig. Het wordt door den Heer van buul ons hier vertaald aangeboden. Hieruit kunt ge reeds tot den inhoud, den geest en de strekking besluiten. Het is lijnregt aangekant tegen de verderfelijke stelsels van het ultramontanisme en curialisme, en moet tevens dienen, om het ingeworteld vooroordeel te bestrijden, alsof men, de volstrekte onfeilbaarheid en het onbeperkt gezag van den Paus ontkennende, eene buitensporige regeringloosheid wilde invoeren, alle ondergeschiktheid verwijderen, en daarvoor in de Kerk verwarring en wanorde in de plaats brengen. Daartoe wordt eerst gehandeld van het

[p. 344]

onderscheid, dat er bestaat tusschen Kerk en Bisschop, tusschen den Zetel en den Persoon, die op denzelven zit. De daarbij ontwikkelde denkbeelden worden vervolgens toegepast op den H. Stoel, en eene schets geleverd van het Hof van Rome, van het Collegie der Kardinalen en van de Roomsche Congregatiën, tot berekening van wier waarde eenige opmerkingen worden medegedeeld. Het tweede deel van dit geschrift handelt over den oorsprong, de natuur en de uitgestrektheid der wezentlijke regten van den H. Stoel. Hier wordt het Primaatschap van petrus en zijne opvolgers verdedigd met bewijzen, uit de Schrift en de overlevering ontleend. Dat Primaatschap van den H. Stoel is een Primaatschap, niet alleen van titel of van eer, maar ook van handeling, van uitvoering en van gezag. Het is eene louter geestelijke magt, niet te verwarren met het Bisschoppelijk gezag, en die zekere grenzen heeft, buiten welke haar regtsgebied zich niet uitstrekke, en die onderworpen is aan de besluiten der algemeene Kerk. Zoowel de wezentlijke regten, aan het Primaatschap verbonden, en hunne uitgestrektheid, als eenige algemeene grondregelen ter wijziging van de onderwerping, welke men verschuldigd is aan de besluiten van Rome, worden hieruit afgeleid.

Eene beoordeeling van dit merkwaardig geschrift kan van ons niet verwacht worden. Wij kondigen alleen aan, dat het verschenen is, en hebben het met belangstelling leeren kennen. De Schrijver, een geleerd en aanzienlijk man, staat op echt Catholiek standpunt, en is verre van Protestant te zijn. Maar hij is een gematigd Catholiek, die tegen de onfeilbaarheid van den Paus protesteert, terwijl hij zijne opperhoofdigheid, zijn Primaatschap geloovig erkent en eerbiedigt. Op hem en op zijn geschrift wijzen wij de dolle Ultramontanen, die hun overdreven stelsel voor het algemeen gevoelen hunner Kerk uitventen, en niet hooren willen van meer gematigde gevoelens, door velen hunner mede-Catholieken in stilte aangekleefd en hier opentlijk en krachtig uitgesproken. Ook achten wij de kennismaking met dit geschrift voor allen nuttig, die van de meeningen der zoogenaamde Jansenisten onder ons iets meer willen weten, dan

[p. 345]

men gewoonlijk weet. Zij vinden daarvan bij tamburini de uitvoerige ontwikkeling. Wij herhalen het, eene eigenlijk gezegde beoordeeling van dit geschrift ligt buiten ons bestek. Van een Protestantsch standpunt, als het onze, zou beoordeelen enkel wederleggen zijn; en dat wederleggen, uitgaande van de bewijzen der H. Schrift, zou ons zelfs niet moeijelijk vallen. Maar wij verblijden ons desniettemin over de uitgave, en wenschen tamburini's werk in veler handen, opdat het aan de beginselen van het ultramontanisme vooral dáár paal en perk zette, waar geen Protestantsch geschrift immer doordringt.

Het schijnt, dat de Heer van buul zijn werk met naauwkeurigheid en getrouwheid heeft verrigt.