Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

Opbeuring in lijden.

Onder dit opschrift deelt het Duitsche Tijdschrift Europa den volgenden troostbrief mede, door eenen regerenden Duitschen Vorst aan den Dichter matthisson geschreven, toen deszelfs veelgeliefde vrouw gestorven was. Hoe zielverheffend is het niet, eenen Heerscher voor een zoo menschelijk en innig gevoel vatbaar te zien! Moge deze mede-

[p. 165]

deeling ook aan andere edele, onder lijden gebukt gaande zielen, leniging, verkwikking en opbeuring verschaffen!

St.....z, 28 Dec. 1824.

Sedert het verlies, voor hetwelk ik geenen naam kan vinden, u getroffen heeft, mijn goede, dierbare matthisson, ben ik onophoudelijk met mijzelven in tweestrijd, of ik u al dan niet behoor te schrijven. Mijn hart beveelt het mij; mijn verstand spreekt anders, ten minste laat het mij in twijfel; het doet mij vreezen, dat ik, door het uitboezemen mijner warme, innige deelneming, veelligt slechts weldadig voor mijn eigen gevoel zou handelen, zonder aan het uwe de geringste verzachting toe te brengen. Eene eenige bedenking echter heeft mij eindelijk toch doen besluiten mijn stilzwijgen te breken, eene waarheid namelijk, even smartelijk, als zij schoon en zielverheffend is; de waarheid, welke eigene ondervinding mij geleerd heeft, dat er eene smart bestaat, welke zich tot ons hoogste goed hervormt, wanneer het voorwerp, hetwelk die verwekt, ons voor eeuwig ontrukt is; dat er dus ook tranen zijn, welker loop door de hand der vriendschap eer bevorderd dan gestuit moet worden, en zulks des te meer, daar zij met elken dag zachter vlieten.

Ja, mijn waarde matthisson, het ontzettendste als ook het kleinste leed, hetwelk ik gedurende mijn leven geleden, zoo veelvuldig en in elk gebied van gevoel en aandoening geleden had, heb ik in den volsten zin des woords op nieuw doorleefd, toen uw laatste brief aan M..... gelezen voor mij lag. Daarom had ik dan ook, in mijne en in uwe ziel, tijd noodig, om bedaardheid te herwinnen: want, helaas! ik weet immers, hoe het hart verstijft en versteent; hoe het, na zoo heftige slagen, niets verder gevoelt dan zijn werktuigelijk kloppen, en hoe het als 't ware verschrikt, dat dit kloppen zich nog altijd doet gevoelen, nadat het eigenlijke leven hetzelve zoo lang reeds verlaten heeft. - Een eenige vurige wensch blijft mij in dezen toestand voor u over, mijn goede, arme matthisson; te weten, dat uwe smart den gang moge nemen, dien de mijne in mijne borst genomen heeft. Mogt gij boven alles de kracht vinden, eenen vasten blik in uzelven, in al uwe zedelijke en aardsche betrekkingen te doen, en alsdan, bij het innigste gevoel der grootte van het ongeluk, dat u getroffen heeft,

[p. 166]

en bij het duidelijkste besef, hoe ondenkbaar het herwinnen van eenig waar geluk des levens voor u blijft, met dezelfde kracht van overtuiging en gevoel uit te roepen: Evenwel, evenwel is God liefde! - Ik herinner mij het oogenblik, toen het bij mij tot dien uitroep kwam, zoo duidelijk, dat ik juist daarom dat oogenblik tevens als het scheidspunt kan aanduiden, waarop dood en leven zich van elkander afzonderden. Tot dat tijdstip toe behoorde ik nog eeniglijk aan den dood, en zou, zoo ik tot geenen vooruitgang in staat geweest ware, ook aan den dood hebben blijven behooren, zelfs wanneer mijne machine nog lang had voortgevegeteerd. Zoodra ik echter tot deze verheffing ten hemel van ganscher harte en ganscher ziele in staat geraakte, bevocht door het eigenlijke hoogere leven ook het aardsche leven weder de overwinning; en thans gevoel ik mij des te zekerder en onwankelbaarder daarin, omdat ik, door den overgang in het hemelsche, de aarde als een verheerlijkt wezen weder betrad, gelouterd van alle begeeren naar hetgeen mij hier niet hergeven worden, maar ook niet meer smarten kon, op aarde niets meer hopende noch verlangende, dan, terwijl ik in al mijne betrekkingen het goede tracht te bewerken of ten minste te behouden, als wakker man te doen, wat mij betaamt, verzekerd dat het uur van uitspanning mij nimmer ontgaan kan, het uur, waarin ik geheel voor mijn smartgevoel zal mogen leven, voor dat smartgevoel, hetwelk ik geheel en al daarheen verplaatst heb, waar alle ware goederen hun vaderland hebben, in die gewesten, tot welke men zich nimmer verheft, zonder op nieuw gesterkt uit dezelve de aarde weder te betreden. - Toen ik het eerst eenmaal zoo ver gebragt had, was de tijd ook niet meer verwijderd, waarop mij het loon geworden moest voor de moeijelijke inspanning, welke het ontegenzeggelijk kost, om een geschokt, bijna vertwijfelend gemoed tot deze gesteldheid terug te brengen. - God toch verlaat den mensch nooit, wanneer deze werkelijk doet, wat in zijn vermogen is; en zoo liet dan ook de eeuwige Vader der liefde op mijn pad nog menige bloem weder ontluiken, en vroeger ontluiken, dan ik het nog weinige maanden te voren voor mogelijk gehouden had, en dan het ook ontwijfelbaar mogelijk geweest zou zijn, zoo mijne afstanddoening van alle verder levensgenot niet zoo waar, en mijne gelatenheid dus niet - hoe zal ik het anders uitdrukken? - eene zoo waarachtige

[p. 167]

berusting geweest ware. Wel is waar heeft het desniettemin nog jaren geduurd, eer het gewonde hart volkomen genas, en in hetzelve zijn onuitwischbare likteekens overgebleven, die nog somwijlen en zeer gevoelig wee doen; maar hierover laat zich slechts uitroepen: Des te beter! Het mij ontnomen goed, hetwelk ik met stille verrukking dagelijks meer als voor mij slechts in bewaring genomen beschouw, zou immers voor mij verloren zijn, wanneer de likteekens geen wee meer deden. Zoo als het thans is, geniet ik het groote voorregt, dat ik mijn verdwenen geluk in de diepte van mijn hart weet vast te houden, en desniettemin blijmoedig en dankbaar datgene ontvang, wat de hemelsche liefde mij nog goeds bereidt; - het hoogste bewijs, dat de smart, wanneer wij die regt weten op te vatten, een der heerlijkste geschenken is, welke den mensch gegeven konden worden; de tijd van rijping aller zedelijke kracht, als 't ware de talisman voor geheel het overige leven.

Ik voeg hier niets bij, mijn goede, dierbare matthisson! en wat zou ik er ook nog wel bijvoegen? Gun mij echter, dat ik u, in gedachte, regt innig aan mijn hart druk.