Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

Het Huisgezin eener Weduwe. Door den Schrijver van Hendrik en Maria, of de Protestantsche en Roomsch-Katholieke jonge lieden. Te Amsterdam, bij G.J.A. Beijerinck. In gr. 8vo. 369 bl. f 3-60.

Het is hoogst betreurenswaardig, dat de algemeen heerschende zucht tot proselietenmakerij, die de Roomsche geestelijkheid kenmerkt, het voor Protestanten noodig maakt, in allerlei kringen tegen die bedekte en vaak met de grootste listigheid aangelegde pogingen te wapenen. Sommigen, niet van nabij bekend met die intrigues, kunnen naauwelijks gelooven, wat er al wordt gedaan, gevleid, beloofd, gewerkt, om Protestanten, gelijk men het noemt, in den schoot der alleen-zaligmakende Kerk terug te brengen. En toch is het tafereel, dat daarvan ook in dit werk wordt opgehangen, in het geheel niet uit de lucht gegrepen. Men tracht vooral te werken door het beloven of aanbieden van geldelijke voordeelen of uitzigten op een tijdelijk bestaan. Menschen, die niet vast genoeg staan in hun Protestantsch geloof, of geenen genoegzamen prijs stellen op hunne Christelijke voorregten, of in den treurigen waan verkeeren, dat men, in elke Godsdienstbelijdenis een braaf mensch kunnende zijn, niet zoo misdadig is, wanneer men om des voordeels wille zijne Kerk verlaat en Roomsch wordt, mogen wel ernstig en dringend worden gewaarschuwd, en men mag het hun wel nadrukkelijk voorhouden, dat zij niet bouwen kunnen op bedriegelijke beloften, die slechts zoolang worden gedaan en aanvankelijk nagekomen, totdat men den ligtgeloovige heeft overgehaald, maar dan trouweloos worden vergeten omtrent de trouweloozen aan hun geloof, of zelfs wel met bitteren

[p. 231]

spot en - men moet het zeggen welverdiende - verwijtingen beantwoord. In meer dan één geschrift heeft de Schrijver die zich onder de letters C.A. verbergt, en wien wij niet onbescheidenlijk willen noemen, zijne Medeprotestanten reeds op dit gevaar opmerkzaam gemaakt, en hij doet het op nieuw in deze welgeschrevene familiegeschiedenis. De vorm van brieven is hier regt gepast gekozen, omdat het hier niet enkel aankomt op het verhaal van aangewende pogingen, gedane beloften en ondervondene teleurstellingen, maar ook en vooral op de denkwijze van de handelende personen. Misschien, denkelijk is de geschiedenis verdicht; maar zij zou zeer wel aldus plaats kunnen hebben, en het overdrevene, dat hier door den dunk van onwaarschijnlijkheid het doel zou hebben doen missen, wordt zorgvuldig vermeden. Er zijn meisjes, zoo vast in hare overtuiging, als de uitmuntende Pauline; er zijn zwakken, gelijk hare moeder; er zijn bedrogene afvalligen, zoo als haar broeder. En er zijn ook, hetgeen ons bijzonder in deze geschiedenis behaagde, brave Roomschgezinden, die het jagtmaken der geestelijkheid op proselieten afkeuren, en volgens hunne overtuiging handelen durven. Misschien ware het, om dit te doen uitkomen, beter geweest, dat de echtgenoot van Pauline bij zijne kerk ware gebleven. De plotselijke verandering in de denkwijze van diens vader, ten gevolge van den onderschepten brief zijner dienstbode, is eenigzins onwaarschijnlijk. Maar dit beneemt niets aan de uitnemend nuttige strekking van dit boek, aan hetwelk wij vele lezers wenschen, en van hetwelk wij bidden, dat het, onder Gods zegen, vele onnadenkenden opmerkzaam, vele sluimerenden wakker, vele wankelenden standvastig make. Dergelijke boeken, in het thans zoo gewilde gewaad van den Roman bevallig gekleed, doen ligt hier of daar nut. Zij moeten niet worden vergeten na korten opgang, want derzelver nut is voortdurend.