Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Geschenk van een' Christelijken Vader aan zijne opwassende Kinderen. Naar den XIVden druk van het Engelsche werk van John Angell James voor den Hollandschen Lezer bewerkt, door Nicolaas Beets, Theol. Dr., Herder en Leeraar te Heemstede. Te Amsterdam, bij J. Müller. 1844. In gr. 8vo. XII en 437 bl. f 4-40.

[p. 652]

De bijval, dien het Engelsche werk van james, Christian Fathers Present to his Children, gevonden heeft, deed ons dit werk met eene bijzondere ingenomenheid in handen nemen. De lezing daarvan heeft ons niet teleurgesteld.

Hoe rijk in inhoud dit werk is, moge blijken uit de korte opgave van de stof, welke hier in vierentwintig Hoofdstukken behandeld wordt: over de zucht van Christelijke ouders voor het geestelijk welzijn van hun kinderen. - Over de stemming, waarin wij een onderzoek naar den waren aard der Godsdienst behooren aan te vangen. - Over richtige gevoelens in de Godsdienst. - Over den aard der ware Godsdienst. - Over het voorrecht en de verandwoordelijkheid eener godvruchtige opvoeding. - Van de meest heerschende hinderpalen, welke jongelieden terughouden om een godsdienstig leven aan te leggen. - Van de arglistigheid des harten. - Over voorbijgaande devotie. - Over eene beslissende keuze in het godsdienstige. - Van de genoegens van een godsdienstig leven. - Over de voordeelen van vroege godsvrucht. - Over den invloed der Godsdienst op de tijdelijke belangen van hem die ze bezit. - Over de keuze van vrienden. - Lectuur. - Uitspanningen en vermaken. - Over het Tooneel. - Over het tijdvak tusschen het verlaten der School en de Mannelijke Jaren. - Over de verplichting om ten algemeenen nutte werkzaam te wezen. - Over vrouwelijke begaafdheid, Deugd en Streven. - Over voorzichtigheid, zedigheid, vriendelijkheid. - Over het uitkoopen van den tijd. - Over de keuze van een Echtgenoot. - Over het in 't oog houden van het groote doel des levens. - Hereeniging van een godvruchtig gezin in den hemel.

‘Waartoe dit dor geraamte?’ zoo vraagt gij misschien. ‘Geef liever eene fiksche karakteristiek van den geest, waarin dit boek geschreven is.’ Welnu - zijt gij tevreden, als ik u met den geest des Schrijvers bekend maak? Of wilt gij nog niet liever hooren, hoe de Schrijver zichzelven schetst? Luister. ‘Als christen, gelooft de Schrijver van dit boekdeel, dat er een eeuwigdurende gelukstaat is aan gene zijde des grafs, een gelukstaat hun, maar hun alleen, bereid, die der zuivere en onbevlekte Godsdienst deelachtig zijn; en als vader, wil hij er gaarne voor uitkomen, dat zijne voornaamste zorge is, dat zijne kinderen zich, in dit tijdelijk leven, door geduldige en standvastige plichtsbetrachting, roem, eer, onsterfelijkheid verwerven, dat zij in de toe-

[p. 653]

komst door Gods genade de eeuwige zaligheid erlangen mogen. Hij is niet ongevoelig voor de waarde van tijdelijke voorrechten; hij is zoo min cynicus als asceet; hij stelt overvloed, kennis, wetenschap, vermaardheid, op behoorlijken prijs, en wenscht ze voor zich en zijne kinderen in zulk eene mate, als het den Alwijze behagen zal hun die goederen aan te bedeelen. Hij heeft de wereld overwonnen, maar veracht haar niet; hij wederstaat haar juk als een meesteresse, maar hij waardeert hare diensten als slavinne.’ - Verder hecht hij groote waarde aan eene godsdienstige opvoeding. ‘Tot degenen, zoo daar de zoodanigen zijn mochten, die zich verbeelden dat hij zich hieraan al te veel laat gelegen leggen, en dat hij de zaak overdrijft, heeft hij niets te zeggen dan dit eenvoudige, dat ‘hij gelooft, en daarom gesproken heeft’ (2 Cor. IV:13.)

Zulk een' man over onderwerpen te hooren, als die, welke straks genoemd zijn, achten wij van hoog belang. En inderdaad, hij spreekt niet op eenen onvoorwaardelijk veroordeelenden toon; hij ziet niet met een' verachtenden blik neder op hetgeen in het genieten van de vreugde der aarde geoorloofd is, maar is in zijne oordeelvellingen en beschouwingen juist zoo, als wij dit van hem verwachten naar de schets, welke hij van zich zalven gegeven heeft.

Het is niet onmogelijk, ja zeer waarschijnlijk zelfs, dat veel van hetgeen in dit boek geschreven staat aan sommigen vreemd en overdreven zal toeschijnen. Maar bij verschil van standpunt zal dit ook wel niet anders kunnen, en de Schrijver heeft het zelf voorzien. Hoe dit ook zij, wij kunnen dan toch ieder aan het Apostolische woord 1 Thess. V:21 herinneren.

Ofschoon deze bladen voor allen nuttig kunnen zijn, zijn zij toch niet voor iedereen even geschikt. Lezers uit de meer beschaafde kringen zullen er zich meer in te huis vinden, - omdat voornamelijk naar hunne behoeften gesproken wordt. Er wordt bij degenen, voor wie dit werk geschreven is, eene mate van kennis, eene plaats in de zamenleving, in een woord eene beschaving voorondersteld, welke niet bij de zoodanigen gevonden wordt, voor wie een volksleesboek de gewone lectuur is. De Schrijver zegt zelf, dat zijn boek niet voor jongelieden beneden de veertien jaren bestemd is.

De vorm van dit werk is gelukkig gekozen. Teregt merkt de Schrijver aan, dat de preekvorm hier minder gepast zoude

[p. 654]

zijn. Boven brieven gaf hij de voorkeur aan eene hoofdstukswijze voorstelling, welke zich dadelijk tot den lezer wendt. De stijfheid van den didactischen stijl is gelenigd door talrijke uittreksels en menige ingevoegde anecdote.

De Heer beets heeft het Engelsche werk voor den Hollandschen lezer bewerkt. Voor de moeite, welke dit hem gekost heeft, moet hij zich reeds rijkelijk beloond gevoelen door de gelukkige wijze, waarop ieder zal moeten toestemmen, dat hij daarin is geslaagd.

Verg nu verder niet van mij, dat ik u meer van dit boek zegge. Lees het, niet hier en daar, want dan rukt gij de zaken uit het verband, waarin de Schrijver wil, dat gij ze zult beschouwen, maar lees het boek van het begin tot aan het eind. Tracht zelf wat u minder gepast zou toeschijnen met iets beters te verwisselen, en valt u dit moeijelijk of onmogelijk, en vindt gij hier menigen goeden wenk en heilzamen raad u gegeven, beken dan met mij, dat gij in hem, die hier spreekt, eenen beproefden raadsman hebt, van wien nog wel iets goeds te leeren valt.