Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Geschiedenis der Christelijke Kerk, voor Cathechizatiën en Huisgezinnen, vrij naar het Hoogduitsch van W. Leipoldt, met een Voorberigt van Prof. P. Hofstede de Groot. Te Groningen, bij M. Smit. 1841. In kl. 8vo. 240 bl. f 1-25.

Onder hetgeen de teekenen des tijds in ons vaderland verblijdends opleveren voor het koningrijk der hemelen, bekleedt voorzeker de sedert eenige jaren krachtig ontwaakte lust, niet alleen tot wetenschappelijke, maar ook tot practische behandeling van de geschiedenis der Chris-

[p. 483]

telijke kerk, eene voorname plaats. De kerkgeschiedenis is toch, zoo zij slechts regt wordt voorgedragen, een Commentarius perpetuus op het Evangelie. Het Evangelie getuigt van christus goddelijk leven op aarde. De geschiedenis getuigt van zijn verheerlijkt leven in den hemel. Het Evangelie doet ons in christus God aanschouwen in zijne hooge volkomenheid, den mensch in zijne verhevene bestemming, en beiden in de eenheid des geestes, waartoe zij in den Christen moeten geraken. De kerkgeschiedenis levert ons, in het bestuur van den verheerlijkten christus, dat zij ons doet bewonderen, het beeld van het hooge Godsbestuur; zij geeft ons den mensch te aanschouwen, in hetgeen hij is en moet worden, en toont ons hoe, gedurende 18 eeuwen, de geest van christus zich in de gemeente heeft ontwikkeld, om haar op te voeren tot de innigste gemeenschap aan God. - Wij verblijden ons daarom over het toenemend aantal van beknopte Kerkgeschiedenissen, voor algemeen gebruik bestemd. En onder dezelve plaatsen wij het onderhavige werkje van leipoldt op een' voornamen rang. Geheel vereenigen wij ons met het getuigenis van Prof. hofstede de groot, dat door dit boekje aan eene langgevoelde behoefte wordt voldaan. En van ganscher harte prijzen wij het daartoe allen aan, die op eene meer ontwikkelde Christelijke kennis prijs stellen.

Men kan, meent Rec., elk populair handboek eener wetenschap uit twee verschillende oogpunten beschouwen. Of, voor zoover het is ingerigt, om, in populairen vorm, de resultaten mede te deelen van ernstiger studie, en de vruchten van wijsgeerige nasporing en critische ontwikkeling, met eene zekere betrekkelijke volledigheid, den oningewijde in handen te geven; of, voor zoover het strekt, om, door eene verstandige keus uit den grooten rijkdom der voorhandene zaken, het practische doel der wetenschap bij den mingeoefende te bevorderen. Aan het eerste oogpunt getoetst, zou het onderhavige werkje veel te wenschen overlaten. Het zou niet moeijelijk zijn aan te wijzen, dat hier de zaken niet op de hoogte der histori-

[p. 484]

sche critiek zijn ontwikkeld, ginds een en ander, vooral ook de Dogmahistorie, vollediger (zelfs alleen in hoofdbijzonderheden) had kunnen wezen, en elders de indeeling der perioden naauwkeuriger had kunnen zijn. De beoefenaar der kerkgeschiedenis bemerkt dit dadelijk bij het doorbladeren van dit boekske, ook zonder onze aanwijzing. Maar, uit het tweede oogpunt beschouwd, zou het moeijelijk zijn, beter werkje te vinden voor het voorgestelde doel. De periodenindeeling dient geheel, om der jeugd een aanschouwelijk beeld der kerkgeschiedenis te doen gadeslaan. Ook de Bijbelsche opschriften, boven iedere afdeeling geplaatst, zijn zeer juist aangebragt. - Juist die bijzonderheden der geschiedenis zijn gekozen, welke dienen kunnen, om de kracht van het Christelijk geloof, de ontwikkeling van het Christelijke leven, de heerlijkheid der Christelijke Godsdienst in het licht te stellen. Alles wordt met helderheid, kracht en zalving voorgedragen. Over bijzondere punten willen wij dan met den Schrijver niet twisten. Met het geheel zijn wij ten hoogste ingenomen. En over deszelfs gebruik in de Cathechizatiën en Christelijke huisgezinnen bidden wij van goeder harte Gods milden zegen af.

Naschrift.

Vonden wij, bij de aankondiging der eerste uitgave van leipoldt's Kerkgeschiedenis, genoegzame reden, om dit werkje aan huisgezinnen en cathechizatiën ten gebruike aan te bevelen, nog onbepaalder kan die aanprijzing zijn, nu de tweede druk (1843) zich door aanmerkelijke en doelmatige verbetering en uitbreiding gunstig onderscheidt. Er is bijna geene bladzijde, die niet eenige verbetering heeft ondergaan. Vooral de kerkelijke geschiedenis van ons vaderland is in meer dan één opzigt aangevuld. Zoowel vorm als inhoud van dit boeksken zijn regt geschikt, om het loffelijke doel van Vertaler, Voorredenaar en Uitgever te bevorderen. Het worde in ruimen kring verspreid, en stichte rijkelijk nut!