Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Aangename en nuttige Gedichten voor Kinderen, in den geest der beste Opvoedkundigen. Ten dienste van Scholen en Huisgezinnen; door H. Guikema. Te Groningen, bij J. Römelingh. 1842. In kl. 8vo. 74 bl. f : - 25.

In den geest der beste opvoedkundigen! Zulk een titel belooft wat goeds; en ziet men nu de voorrede in, dan bemerkt men, dat de vervaardiger dezer kindergedichtjes de aangename overtuiging heeft, dat hij voor zijne taak uitstekend berekend is, zeer bescheiden uitgedrukt in de woorden, dat hij zich vleit hiertoe eenige geschiktheid te bezitten; ten eerste, wij laten hem zelven spreken, ‘omdat mijne uit- en onuitgegevene poëzij nog al de goedkeuring van velen heeft mogen verwerven; ten tweede, omdat ik mij vlei, door een twintigjarig onderwijs der jeugd, geleerd te hebben, om mij eenigermate naar de vatbaarheid en den smaak der kinderen te kunnen uitdrukken.’ Rec. heeft het geluk niet, de uit- en onuitgegevene poëzij van den Heer guikema te kennen, maar in spijt van de goedkeuring, die zij bij velen heeft verworven, heeft hij er bitter slechte gedachten van. In het werktuigelijke der kunst heeft de man het al-

[p. 479]

thans nog niet ver gebragt, daar men hier gedurig regels vindt, als deze:

Vader, voel de aarde schudden

of:

't Mooiste kleed versmaadde hij dikwijls

of:

Zoo worden wij op aarde voor,

Den hemel toebereid;

De aarde is slechts de oefeningsplaats

De school voor d' eeuwigheid.

Doch wat zal men zeggen van de pedanterie en eigenwaan, die zich vermeten te zeggen, dat deze gedichtjes zijn in den geest der beste opvoedkundigen. Welke denkbeelden heeft de man toch wel van de vatbaarheid en den smaak der kinderen, als hij hun zulke ellendige vodden, zulke smakelooze klappermansrijmen durft opdisschen? Wij willen onze lezers eenige staaltjes laten zien, opdat zij oordeelen, of wij te veel hebben gezegd. Men hoore eens eenige coupletten van een gesprek tusschen vader en zoon over het onweder.

Jan. Vader, zie den bliksem slingren!

Vader, hoor den donder slaan!

Vader, voel de aarde schudden!

O! de wereld zal vergaan!

Vader. Wees bedaard, mijn lieve jongen!

Zie het slechts met eerbied aan!

Morgen is het alles over,

Zal de wereld nog wel staan.

Jan. Vader, vlieg toch in de woning!

Hoor den donder ratlend slaan!

Blijft gij hier een weinig toeven,

O, dan zult gij wis vergaan.

Vader. Neen, mijn jongen, 'k hoef om 't onweer

Hier van deze plaats niet gaan,

Schoon 'k den ganschen nacht hier toefde

Zou 'k er morgen nog wel staan.

Jan. Lieve vader, ga naar binnen!

Zie den hemel openstaan!

Krijgen wij een koudevatting,

Ligt is 't met ons afgedaan.

Vader. Lieve regen, daal vrij neder

Gij bekoelt 't verhitte bloed;

Laat de lieve God mij baden:

Wat de hemel geeft, is goed!

Waarlijk, de vader redeneert in het laatste vers vrij zonderling; en het geheel is eene fraaije proeve van de poëzij, in dit bundeltje. Wij vreezen, dat de Heer guikema reden

[p. 480]

zal hebben, om met zijnen zingenden nachtegaal (bl. 14) uit te roepen:

Neen, niet langer hier gezongen,

'k Deel hier toch in niemands gunst,

Hier heerscht geen talentswaardering,

Niemand heeft hier smaak voor kunst.

In het voorbijgaan, hoe geschikt voor de vatbaarheid van kinderen is die talentswaardering! Wij zouden de proeven zeer kunnen vermeerderen en den ooijevaar met de kolibri over het eten van kikkers en honig kunnen hooren praten en hun gesprek aldus besluiten:

Ooijevaar. Ik ben - wat ook een ander eet -

Tevreden met mijn lot;

En als ik vorschen hebben mag,

Dan loof en dank ik God!

Kolibri. Gij hebt gelijk, heer Ooijevaar!

Ik had mij niet bezind;

't Is best, dat ik den honig lust,

En gij de kikkers mint.

en daarbij verbaasd staan over de vindingrijkheid, die in de toepassing doorstraalt, als deze met dit voorbeeld eindigt:

Er was eens zeker Engelschman

Die clive was genoemd;

En die als een der rijksten van

De wereld werd geroemd.

Toch was hij zoo gelukkig niet

Als gij misschien gelooft;

Want op het laatste schoot hij zich

Uit wanhoop voor het hoofd.

Maar vraagt den armsten bedelaar,

Die niets ter wereld heeft,

En 'k wed, dat hij zijn hoofd nog niet

Voor clive's schatten geeft.

Ja, het hoofd af, dat is ook wat erg; de stumpert zou dan aan de schatten niet veel hebben. Wij zouden gaarne nog proeven geven van het gedicht, waar wij lezen:

Brugsma is hier opstel - bouwheer,

En daarbij de leverancier

Van de zaken - lieve jongen,

Gij moet bouwen op 't papier.

Maar wij moeten eindigen; de lezer weet nu, wat hij hier vinden kan, en beslisse zelf, of hij dergelijken kost aan zijne kinderen wil geven.