Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Dichtluimen, door Dr. J. Nolet de Brauwere van Steeland, Lid der Leuvensche Afdeeling der Koninklijke Maatschappij ter bevordering van Nederduitsche Tael- en Letterkunde te Brussel enz. Te Leuven, bij van Linthorst en van den Zande. Te Rotterdam, bij W. Messchert. 1842. In gr. 8vo. f 2 - :
Het Graf der twee Gelieven, eene Legende, door Dr. J. Nolet de Brauwere van Steeland. Te Leuven en te Rotterdam, bij dezelfden. 1842. In gr. 8vo. 21 bl. f 1 - :

De Dichter van den ambiorix, van wiens in vele opzigten schoon Gedicht wij een verslag gaven in N^o. XIII van dit Tijdschrift voor 1842, bl. 568, de Heer nolet de brauwere, biedt het Belgische en Nederlandsche Publiek zijne Dichtluimen aan. Dat de uitgave van het zoo net uitgevoerde bundeltje van des Dichters aanhoudenden lust voor en gehechtheid aan de beoefening der Poëzij getuigt, en al de stukjes den stempel dragen van in vrolijke en opgeruimde stemming vervaardigd te zijn, is ontwijfelbaar zeker; maar - of de meesten derzelve wel dien fijn beschaafden en kieschen toon doen hooren, dien men in erotische of luimige kunstvoortbrengselen der Muze toch altijd aantreffen moet, hierop zou Rec. niet gaarne ja zeggen. Waar de Heer nolet eenige stukjes uit de Fabel- of Godenleer travesteert, daar slaagt hij door-

[p. 80]

gaans vrij goed; en, ofschoon onzen oosterwijk bruyn en anderen, die hiervan proeven leverden, niet nabijkomende, zijn echter stukjes, zoo als: de Godentwist, Esopus, Dwaas en Blind, wel in den trant. Jammer maar, dat wij in zoo veel stukjes regels en uitdrukkingen ontmoeten, die meer triviaal dan burlesk, ja nu en dan onkiesch zijn. Rec. vindt ze in het Glazen-oog en in regelen uit de Snuif en de Pijp. Men is in beschaving en smaak te veel gevorderd, om produkten in den trant van jan de regt of focquenbroch mooi te vinden; vooral wanneer het eenigzins triviale niet door het Huygensiaansch puntige of Catsiaansch leerzame vergoed wordt.

Van dat Hollandsch Overlijdensberigt en het Evangelie van den dag wil Rec. liever niets zeggen: hij komt er zonder omwegen voor uit, dat deze stukjes gansch niet in zijnen smaak vallen. De Heer nolet houde hem eene aanmerking ten goede: de taal der Dichtkunst is te verheven, om koffijpraatjes voor hare onderwerpen te kiezen; ernstige zaken zijn te heilig, om ze in een luchtig rijmpje te behandelen; en de smaak van den Heer nolet is te beschaafd, dan dat hij niet zelf, na deze aanwijzingen, gevoelen zoude, welke stukken beter waren geweest niet in het bundeltje op te nemen.

Het andere aangekondigde stukje: Het Graf der twee Gelieven, is eene Legende, aan de schriften van den h. gregorius ontleend. Zij zag het licht in den jare 592, en de personen, in dezelve aangehaald, leefden in het jaar 390 van onze tijdrekening. Rec. wil hier het meerdere of mindere geloof aan de beschrijvingen van het leven van Heiligen en Martelaars niet bestrijden. Göthe, schlegel, herder en anderen hebben vele derzelven eene dichterlijke inkleeding waardig geacht. Men herinnere zich ook, welke bevallige en roerende proeven door tollens, in zijne vertaalde Romancen, Balladen en Legenden, hiervan geleverd zijn.

Wat de keus nu van den Heer nolet betreft, om juist zulk een verhaal te nemen, laten wij voor rekening van zijnen smaak. Over het oorspronkelijke opstel van gregorius, door den Heer nolet achter zijn gedicht gevoegd, wil Rec. niet in het breede uitweiden. Het komt hem wel voor, dat een meisje, hetwelk op den dag van haar huwelijk haren bruidegom met tranen in de oogen tegenkomt, en zegt, dat zij van hare kindsche jaren af eene gelofte heeft

[p. 81]

gedaan om den maagdelijken staat te bewaren, daar zij den hemelschen Bruidegom heeft trouw gezworen en zich dus met den aardschen kan noch mag vereenigen; - dat een jongeling, die, na het gehoorde, maar dadelijk met zijne bruid instemt, en zegt: ‘de vrouw, die de echt me in de armen voert, zal mij een trouwe zuster wezen;’ terwijl het paar verder vereend in de eigen sponde als Engelen voor Gods aanschijn slaapt, tot de dood beide in het stille graf naast elkander, ook al wonderdadig, vereenigt, - dat zulk een paar menschen in dien staat verkeert, waarin het evenwigt tusschen verstand en gevoel geheel verbroken is; en wat ook de invloed eener hoogere, Goddelijke kracht in het gemoed moge uitoefenen, Rec. vermeent toch, dat het Christendom den mensch nimmer wil gebragt hebben in toestanden, die strijdig zijn met zijne natuur, aanleg en bestemming, en die hem veeleer, dan aan dezelve te doen beantwoorden, in eenen ziekelijken toestand der ziele plaatsen, die hem niet zelden van dweeperij tot ijlhoofdigheid voert. Wij hechten een onbepaald geloof aan de wonderen, in de eerste tijden des Christendoms door den Heer en zijne Gezanten verrigt; wij eerbiedigen de werkingen en ingevingen des Geestes bij zoo vele eerste belijders van hetzelve; maar, de Dichter duide het ons niet ten kwade, wij kunnen het hem niet nazeggen, dat bij alle onzekerheid, bij allen twijfel, het nog eene zaligende en troostvolle gedachte is, dat wij eene zoo doeltreffende overlevering niet als onmogelijk gebeurd te beschouwen hebben.

Genoeg van den inhoud; nu nog een woord van de dichterlijke inkleeding.

De versificatie is over het algemeen vrij vloeijend. Hier en daar stoot men tegen eenige hortende consonnanten, waardoor rondheid en welluidendheid wel eens verloren gaan; ook de vele op elkander slaande rijmklanken veroorzaken nu en dan eene monotonie, die beter ware vermeden; 't is meer kunstig dan mooi; waarbij tevens komt, dat sommige regels, door het Vlaamsche taaleigen, ook eenigzins die welluidendheid missen, die zoo zeer het vereischte van alle Prosodie is.

Overigens werke de Heer nolet (hij deed dit reeds met zoo veel oordeel en ijver) mede, om den smaak zijner landgenooten te beschaven en te veredelen, en doe het langs zoo meer, door redelijke, heldere en Christelijke denkbeelden,

[p. 82]

ook door zijne Poëzij, te verspreiden, die den mensch voorzeker reeds hier niet ongeschikt zullen maken voor eene gemeenschap en eenen omgang met dat Wezen, hetwelk, langs den weg van pligt en deugd, aller gelukzaligheid bedoelt!