Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Letter- en Geschiedkundige Verzameling van eenige Biographische Bijdragen en Berigten, door Mr. Jan Willem de Crane, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw, Oud-Professor enz. te Franeker. Te Leeuwarden, bij W. Eekhoff. 1841. In gr. 8vo. 120 bl. f 1-30.

Onder dezen titel geeft de achtingwaardige de crane, reeds vroeger door andere geschriften bij de Geschiedkundigen bekend, wederom eenige zijner historische nasporingen. Het boekdeeltje bevat wel gedeeltelijk voorheen medegedeelde, maar nu met bijvoegselen vermeerderde Biographische Bijdragen. Het biedt ons de volgende stukken aan: I. De Ridder jacob westerbaen. II. Iets over d.r. kamphuyzen en zijn Graf. III. De Familie hemsterhuis. IV.

[p. 223]

Horatius vitringa. V. Loffelijke vermelding van de drie Franeker Burgers, bauke eisma van der bildt, hans kiné en eise eisinga. VI. De erkende wetenschappelijke verdiensten van eise eisinga gehuldigd. 1. Overdragt van het Huis en Planetarium van eise eisinga aan het Rijk. 2. De Afbeelding van e. eisinga aan de stad Franeker geschonken, door Jonkheer j. oebinga van Humalda. 3. Hulde aan de gedachtenis van e. eisinga. 4. Eenee, bij het afsterven van e. eisinga opgewekte, wetenschappelijke herinnering. VII. Bauke eisma van der bildt. VIII. Vijftigjarig Feest van den Hoogleeraar everwinus wassenbergh.

Hoezeer wij in verschillende werken over onze vaderlandsche Letterkundigen en Dichters veel van jacob westerbaen vinden aangeteekend, was het echter een zeer gelukkig denkbeeld, die verspreide berigten bijeen te zamelen en bij wijze van Redevoering hier eene plaats in te ruimen; te meer, daar vooral die, welke van westerbaen's geboorteplaats en dood gewagen, nog al aanleiding tot verwarring zouden kunnen geven. Wij houden het er ook, na al het hierover aangemerkte, voor, dat scheltema dwaalt, door te zeggen, dat westerbaen in Dordrecht zoude geboren zijn, daar alle Schrijvers er 's Gravenhage voor houden. In dezelfde Redevoering vinden wij nog eenige niet onbelangrijke mededeelingen omtrent het geslacht nicolaï, waaruit onze janus secundus gesproten is. Van de verschillende uitgaven van westerbaen's gedichten vinden wij ook hier melding gemaakt; de geleerde Schrijver geeft op bl. 32 eene beschrijving van den druk in 1657 in 's Gravenhage bij anthonie en johannes tongerloo. Niet alleen is in deze uitgave eene titelplaat, waarop men beneden de afbeelding van Ockenburg ziet, maar bij de naauwkeurige opgave des Schrijvers verder van titelplaat en portret, schijnt hem ontgaan te zijn, dat die uitgave nog eene afzonderlijke plaat, door Mr. adriaem matham in koper gesneden, van dit Buitengoed des Dichters bevat, Iste D. bl. 38. Ref. heeft ze in zijne uitgave van 1657. Of zoude in alle exemplaren van dien tijd soms de afbeelding van Ockenburg niet voorkomen?

Het stuk over d.r. kamphuyzen en zijn graf is eene zeer belangrijke aanvulling van hetgeen de Schrijver vroeger plaatste in dit Tijdschrift, 1809, N^o. V, bl. 207, en dient voornamelijk, om kamphuyzen van de daarin genoemde aantijging van den Heer potter te ontheffen. Deze namelijk

[p. 224]

verhaalt, in zijne Reize door de oude en nieuwe Oostelijke Departementen van het Koningrijk Holland, enz. dat het kamphuyzen was, die op een uithangbord voor zijn huis, in de Hoogstraat te Dokkum, had laten schilderen een' Bijbel aan de eene en een spel kaarten aan de andere zijde. Zulks, zegt de Heer de crane, is niet met kamphuyzen, maar met zekeren johannes hilarides, Conrector der Latijnsche School en Boekverkooper in de Hoogstraat aldaar, geschied; en daar het bovendien bekend is, dat dit in 1695 plaats vond, is het onmogelijk, dat zulks door kamphuyzen zoude gedaan zijn, daar deze reeds in 1627 gestorven was, en het dus bijna 70 jaren na 's mans overlijden heeft plaats gehad.

Over al de lezenswaardige stukken uit te weiden, is ons doel niet. Vonden wij in het stuk de Familie hemsterhuis eene menigte berigten omtrent dit geleerd geslacht, deszelfs naam en wapen, niet minder belangrijk is alles, wat hier over eise eisinga voorkomt. Het reeds door den Heer scheltema medegedeelde was zeer welkom; deze hulde aan den verdienstelijken uitvinder en vervaardiger van het beroemde Planetarium te Franeker is een waardig offer, aan de kunde van dezen onzen landgenoot toegebragt.

Eene fraaije afbeelding van het wapen van hemsterhuis wordt voor aan het werkje gevonden. Druk en uitvoering zijn net, en de zorg van den Leeuwarder Archivarius eekhoff waardig.

Ref. betuigt den werkzamen Grijsaard zijnen dank voor hetgeen hij der letterkundige wereld nog in den laten avond zijns levens heeft geleverd; wenschende hem verder lust en krachten toe, om hem, zoo veel doenlijk, nog met andere belangrijke nasporingen en onderzoekingen te verrijken.