Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Natuurlijke Geschiedenis van de nuttigste of voornaamste viervoetige Dieren, volgens de beschrijving van den Heer de Buffon, tot een leerzaam Leesboek voor de Jeugd, in de (n) smaak van Campe's leerwijze bearbeid. Met 32 gekleurde Afbeeldingen. Derde verbeterde Druk. Te Dordrecht, bij van Houtrijve en Bredius. (Zonder Jaartal.) In kl. 8vo. 159 bladz. f 1-10.

Van dit kinderboekje zien wij hier eenen derden druk. Daar wij echter noch den eersten noch den tweeden daarvan kennen, weten wij niet, hoe het woord: ‘verbeterde’ op den titel moet worden opgevat. Wij beklagen intusschen de lieve jeugd, die zulke onbeduidende en smakelooze prullen als leerzame leesboekjes ontvangt. De gesprekjes tusschen den onderwijzer eerman en zijne leerlingen kunnen naauwelijks slaperiger worden uitgedacht. Bij den hond deelt deze onderwijzer een grafschrift aan de kinderen mede, dat hij op den zijnen maakte, en 't geen wij hier, ter proeve, invlechten:

‘Een hond van edele en schoone gaven

Ligt onder dezen boom begraven,

Door wijsheid en door waakzaamheid

Bij iedereen bekend, want ieder, die hem roemde,

Gemeenlijk hem den wijzen hond hier noemde.

Hij, nooit gewoon voor vijanden te wijken,

Viel in den strijd als held, met anderen zijns gelijken.

Men lagche niet, dit grafschrift hier te lezen,

Wijl men de deugden van een dier slechts vindt geprezen;

Hoe menig mensch zijn grafschrift ziet men staan,

Die minder heeft dan deze hond gedaan.’

Hierop zegt sophie: ‘Is het nu al uit? heer! dat is kort.’

[p. 142]

Zoo is het boekje ook al uit bij de vossen, zonder dat van den leeuw of tijger, van den olifant, van de apen en zoo vele anderen iets gezegd is. Het werkje belooft dus nog meer op den titel; want hoe kan men zeggen, dat het, deze en anderen overslaande, eene Natuurlijke Geschiedenis der voornaamste viervoetige Dieren is? Misschien was het een oncompleet exemplaar van zijnen ‘geliefden buffon,’ dat de Heer eerman onder den arm naar het leervertrek droeg. En wat moet men zeggen van gesprekken als deze:

‘Nu komen wij tot een diersoort, die zoo talrijk als nuttig is, en zich in alle plaatsen der wereld ophoudt, namelijk de haas. Deze dieren vermeerderen zich boven mate, en dit komt omdat zij niet langer dan drie dagen dragen, en gemeenlijk drie of vier jongen ter wereld brengen.

Karel. Dit maakt een groot onderscheid, tusschen de herten en de reeën; de eerste dragen acht en de laatste vijf en een halve maand, niet waar?’ (Bladz. 134.)

Hoe gepast voor jongens en meisjes, om zoo over de dragt der dieren te keuvelen, en welk een snuggere karel! Doch nog snuggerder is zijn leermeester, die de hazen slechts 3 dagen (!) hunne jongen laat dragen.

Over eene andere bijzonderheid, dat namelijk het varken zijne melktanden niet verliezen zou, (bl. 38) willen wij den goeden eerman niet lastig vallen; hij vond dat in zijnen geliefden buffon, en men kan van een' Schrijver voor de jeugd niet vergen, dat hij twijfele aan 't geen een zoo algemeen geacht Schrijver beweert, veel min dat hij met de litteratuur van zijn onderwerp zoo bekend is, om te weten, dat een Italiaansch Schrijver, gaetano gandolfi, reeds vóór vijfentwintig jaren deze dwaling van aristoteles en buffon weêrlegd heeft. (Sulla dentizione del Sus Scrofa di Linneo, in de Opuscoli Scientifici, Tomo I, Bologna 1817. 4^o. p. 185.)

De correctie is even slordig als het werkje onbeduidend is; op bl. 45 b.v. lezen wij regel 3 van ond. zegen voor zeggen.

Wanneer er in ons land bij het publiek nog weinig belangstelling voor Natuurlijke Geschiedenis gevonden wordt, behoeft men dan de oorzaak wel ergens anders te zoeken dan in dergelijke kinderboekjes?