Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

[p. 90]

Keur van Noord- en Zuid-Nederlandsche Verhalen. Te Amsterdam, bij G.L. Koopman. 1841. In gr. 8vo. 207 bl. f 1-90.

De Schrijver, die zich j.r. teekent, bedoelde ditmaal (hij schijnt dus meer te hebben geschreven) niet enkel, om een uur van uitspanning aan de lezers dezer verhalen te verschaffen, maar stelde zich tevens voor, nuttig te zijn. Hij wijst daarmede het oogpunt aan, waaruit hij dit bundeltje wenscht beschouwd te hebben.

I. heeft geen titel, maar bevat de geschiedenis eener aanzienlijke jonkvrouw, die in het laatst der vorige eeuw met haren vader op een eenzaam slot in den omtrek van Namen woonde. Een lichtmis, tevens speler en hoofd eener rooverbende, dringt zich listiglijk in, onder voorgeven van een Fransche emigrant te zijn, die aan de guillotine ontsnapt is, wint de liefde der dochter, verleidt haar; doch zijn opzet, om haar te huwen, en daarna den ouden Graaf om te brengen, wordt aan den laatsten ontdekt door twee der roovers, wier aanvoerder gevat wordt en gestraft, terwijl de ongelukkige bedrogene eene kindermoordster wordt. Dit verhaal is het eenige in het werkje, dat den naam Zuid-Nederlandsche op den titel heeft gebragt; het eenige ook, waarvan de Schrijver in het voorberigt iets zegt, als zedelijke leering bevattende. Nu, de waarheid, dat jonge meisjes niet genoeg op hare hoede kunnen zijn tegen de verleiding, is dan ook gewigtig genoeg ter herinnering; maar het komt hier toch niet genoeg uit. Leonië is te spoedig ingenomen met, en verliefd op den vreemdeling. Het kostte hem geene moeite, haar ongelukkig te maken. Hij behoefde haar geene aanhoudende, listige lagen te leggen. Dus bewijst het voorbeeld niet, wat het bewijzen moest. Men beklaagt de Freule, omdat zij zoo bitter bedrogen werd; maar men merkt tevens aanstonds op, dat zij hoogst onvoorzigtig was in het voedsel geven aan de neiging voor iemand, dien zij volstrekt niet kende. En in zoo verre het verhaal voedsel geeft aan dat - in de romantische wereld onmisbare, maar in het werkelijke leven allerschadelijkste - begrip van eerste blikken, die over eeuwigheden beslissen, achten wij de zedelijke strekking eerder schadelijk dan nuttig.

II. De Kluïzenaar. Een visscher van onbekende maar

[p. 91]

vermeende lage geboorte redt de dochter van eenen adellijken bewoner van een slot aan den Rhijn, verlieft op haar, wordt weder bemind, maar vindt in eenen Edelman zijn' medeminnaar, dien hij doorsteekt, en te laat ontdekt, dat het zijn vader was. De jonkvrouw drinkt den gifbeker, en het akelige verhaal is uit.

III. Faust is de bewoner van een kasteel aan de Waal, moordenaar, vrouwenschender, bedrieger, en wat niet al! Wij zouden wel eens willen weten, welke zedelijke leering uit dit zamenraapsel van ijselijkheden te trekken ware.

IV. De Weeze is nog het beste; een lief verhaal, waarvan men echter wenschen mogt, dat het meer ware uitgewerkt. Met eenige bijvoegingen en meerdere verwikkelingen kon het de schets van een' zeer onderhoudenden Roman worden. Men leest het met genoegen, schoon de zedelijke leering alweder ver te zoeken zij.

V, eindelijk, de Boerenkermis, is niets meer en niets minder, dan de vertelling, hoe op eene kermis te Veenendaal een gevreesde bekkensnijder onder de boeren door eenen schermmeester met behulp van een versleten dubbeltje zoodanig wordt toegetakeld, dat hij niets meer te zeggen heeft.

Magtig veel beduiden deze vertellingen niet. Zij heeten: keur, dat is uitgekozene. Indien nu de Schrijver gelukkig in dat kiezen geweest is, dat zegt alzoo, wanneer deze de beste waren, zouden wij niet veroordeeld willen zijn, om de niet gekozene te lezen. - Voor een anders toch verloren oogenblik mag het boeksken zijn publiek vinden. Het is niet groot.