Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

[p. 357]

Boekbeschouwing.

Uitgezochte Leerredenen over verschillende, sommige niet gewone, onderwerpen, en niet onbelangrijk voor onzen tijd, nagelaten door David Muslin, in leven Predikant aan de Munsterkerk te Bern. Uit het Hoogduitsch, door A. Booiman, Predikant te Scheveningen. Iste Tiental. Te Amsterdam, bij A.B. Saakes. In gr. 8vo. X en 160 bl. f 1-60.

Bij den voorraad van in- en uitlandschen kanselarbeid, dien wij reeds bezitten, en waaronder veel voortreffelijks is, zou Rec. de uitgave van deze Leerredenen juist niet noodig geacht hebben, daar hij niet zien kan, dat zij, hoe veel belangrijks er ook in de onderwerpen en hoeveel goeds er voor 't overige in zij, iets bijzonder treffends en uitstekends hebben; en ofschoon de stijl wel iets populairs heeft, helt hij toch hier en daar te zeer naar het drooge of platte en veronachtzaamde, zonder hiermede de grata negligentia styli te bereiken. Doch de vroeger vertaalde Leerredenen van muslin schijnen onder ons nog al bijval gevonden te hebben, en de bezitters daarvan zullen er dus deze wel nevens willen plaatsen. - Nemen wij er een klein overzigt van!

I. Leven en lotgevallen in handen van onzen God, eene opbeurende en vertroostende waarheid. Ps. XXXI:15^b, 16^a. Zekerlijk een altijd en overal gewigtig onderwerp, maar hier vooral naar de toenmalige politieke omstandigheden in Zwitserland ernstig en hartelijk behandeld.

II. Het leven van den Christen een gedurige strijd tot aan het graf. 2 Tim. IV:7. Ook een op zichzelf belangrijk thema, maar dat Rec. voorkomt, in den tekst, waarvan, in plaats van inleiding, weinig of niets gezegd wordt, in het geheel niet te liggen.

[p. 358]

III. Veel, in zich zelven (zelf) onschuldig, betaami den Christen niet. Rom. XIV:13-16. Een moeijelijk punt in de Zedekunde! De gevallen, die nu kunnen voorkomen, staan volstrekt niet gelijk met het vrij wat belangrijkere, dat paulus in den tekst voor den eersten tijd des Christendoms behandelt. Over die, welke muslin aanvoert, zal men hem, ja, over 't geheel spoedig bijvallen; maar hoe vele andere zijn er, die veel moeijelijker zijn! en wie zal zich daarin over het al of niet ergerlijke onbepaald tot regter opwerpen? - Het is aan vele zwarigheden onderhevig, zulke onderwerpen op den kansel te behandelen, omdat men ligtelijk of in algemeenheden blijft hangen, die niet bevredigen, of anders tot zulk particulariseren zou moeten komen, als daar niet voegt.

IV. De ontheiliging en de Gode-behagelijke viering der Feestdagen. Jes. I:14. Min gelukkig gekozen tekst, want het tweede gedeelte van het thema is er niet in vervat; maar anders eene nuttige rede, die ook onder ons nog wel van toepassing is. - Wanneer muslin bl. 50 zegt: ‘Onze Godsdienstige feestdagen hadden en hebben gewis hunnen oorsprong van God; Hij heeft ze ingesteld en verordend,’ dan zegt hij gewis historisch te veel, en dus niets, of eigenlijk voor den nalatigen, die dit opmerkt, meer tot nadeel, dan tot voordeel. - Zoo ook, wanneer booiman, in zijne noot, bl. 49, het ophouden van de oude Boet- en Bededagen bejammert, schijnt hij meer op het welgemeende, dan op het voor ons Christenen gepaste van dat oude Judaïseren gezien te hebben. - Beter kan Rec. zich vereenigen met des laatsten teregtwijzende aanmerking, bl. 55, waar hij de waardigheid van taal en stijl, bij de openbare Godsdienstoefening, tegen eene kleinachtende uitdrukking van muslin te regt in bescherming neemt.

V. De Godsdienst, een middel ter wedervereeniging met God. Joan. XIV:6. De tekst wordt geheel uit het oog verloren, en het thema afgeleid uit de etymologie van het Latijnsche woord Religio, overgenomen in het Hoogduitsche Religion, volgens muslin beteekenende ‘weder-

[p. 359]

verbinding, wedervereeniging van hetgene oorspronkelijk te zamen behoort, maar daarna gescheiden was,’ (dus afkomende van religare, en wel als in het gebruik deze beteekenis hebbende??!!) Reeds voor de Duitschers zegt dit niet veel, hoewel zij dat woord in deftigen stijl gebruiken; maar hoe veel te minder voor ons Nederlanders! en hoe ligt vervalt men dan tot overdrijving en valsch vernuft, waaraan het ook hier niet ontbreekt!

VI. De zekere hoop der onsterfelijkheid, aan jezus christus, die uit den dood opgestaan is, te danken. 2 Tim. I:10^b. Eene wel niet zoo uitstekend schoone Leerrede, als men bij het hoogst aangelegene onderwerp wenschen zou, maar nogtans over 't geheel redelijk wel bewerkt.

VII. De pligten van Christelijke Leeraren en van hunne Gemeenten. Jer. III:15. Een tekst, ziende gewis op de Overheden, die God in zijne bijzondere regering over Israel aanstelde, maar hier willekeurig op de Christenleeraars en jezus geäecommodeerd. De vraag: ‘Hoe geeft Hij zulke herders?’ bl. 100, zeer ongelukkig beantwoord, door te wijzen op het voorbeeld der Apostelen, die vrij voorbarig eenen ambtgenoot bij het lot kozen, hand. I:15-26; en het menschelijke bij zoogenaamd Goddelijke beroepen te zeer uit het oog verloren. Over het geheel droog, en op het einde geheel locaal en temporeel. Een stuk dus, dat men zonder schade had kunnen missen.

VIII. De pligten en de doorgaande gebreken der Dientboden. Col. III:22-24. Eene in hare soort nuttige Leerrede, en vrij algemeen belangwekkend behandeld, ofschoon juist anders de zoodanige, die alleen eenen bijzonderen stand in de Gemeente betreffen, ieder niet aan te raden zijn. - De zeer goede opmerking, die booiman, bl. 112, maakt, dat het woord van paulus eigenlijk gerigt is tot slaven en lijfeigenen, en dus onze dienstboden zich hierdoor nog meer verpligt moeten gevoelen, zou men wenschen door muslin meer in acht genomen, en de zonderlinge uitdrukking: ‘Aan het hoofd staat dat

[p. 360]

hatelijke woord gehoorzaam,’ met eene andere verwisseld te zien.

IX en X. Zoogenaamde en wezenlijke dweeperij. Hand. XXVI:24, 25. - Dweeperij en valsche Godsdienstijver, derzelver bronnen, gevolgen en behoedmiddelen. Luc. IX:51-56. Deze beide Leerredenen, ofschoon geen modellen van kanselwelsprekendheid, maar veeleer drooge Verhandelingen, waarbij de tekst slechts tot aanleidingsmiddel strekt, verdienen nogtans, om haren inhoud, ook onder ons gelezen te worden. - Het locale en temporele aan het slot der laatste, over den gelukkig ingezamelden oogst, is volkomen een hors d'oeuvre, dat tegen alle eenheid inloopt. - Andere aanmerkingen wil Rec. nu daarlaten. Alleen merkt hij nog op, dat de spreekwijze, bl. 127, het kind met het bad uitstorten, (das Kind mit dem Bade ausschütteln) bij ons niet gebruikelijk, en ook in het Hoogduitsch voor den kansel te triviaal is.

Ziedaar Recensents oordeel over deze Leerredenen zoo veel mogelijk gestaafd! De slotsom is: Waren zij niet vertaald, wij zouden ze niet verlangen: nu zij er zijn doe, wie lust heeft om ze te koopen en te lezen, er zijn nut mede, waartoe hij nog wel stof zal vinden!