Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

[p. 319]

Jodocus Heringa, Eliza's zoon, als voorganger der Christelijke Gemeente, geschetst, in eene Leerrede van H. Bouman. Te Utrecht, bij J.G. van Terveen en Zoon. 1840. 36 bl. f :-50.
Leerrede, gehouden den 9 Febr. 1840, na het afsterven van den Hoogl. J. Heringa, Ez. door H.E. Vinke, Hoogleeraar te Utrecht. Bij dezelfden. In gr. 8vo. 26 bl. f :-35.
Herinnering aan J. Heringa, Ez. door eenen zijner Leerlingen. Tweede Druk. Te Utrecht, bij C. Bielevelt. 1840. In gr. 8vo. 40 bl. f :-40.
Ontboezeming bij het afsterven van den Hooggel. Heer J. Heringa, Ez. enz. Tweede Druk. Bij denzelfden. In gr. 8vo. 7 bl. f :-15.

Het was te verwachten, dat de dood van den Utrechtschen rustenden Hoogleeraar heringa, den Nestor en in de dagen der Fransche overheersching kloeken handhaver dier Akademie, in dicht en ondicht zou worden herdacht. De bovenstaande stukjes zijn daarvan uitvloeisels, die wij met een enkel woord willen aankondigen.

De Hoogleeraar bouman gedacht zijnen ontslapen Ambtgenoot in eene Leerrede over den (gelukkig gekozen) tekst Klaagl. V:16^a. De kroone onzes hoofds is afgevallen. - Rec., die heringa van zeer nabij kende, vond hier het beeld van zijnen hooggeachten Leermeester naar het leven geteekend. Bepaaldelijk als voorganger der Christelijke Gemeente wordt de ontslapene door Prof. bouman voorgesteld; dat is, in zijne werkzaamheid voor de Utrechtsche Gemeente, en in het voorbeeld, dat hij haar gaf, van Christelijke deugden.

Prof. vinke - de leerling, boezemvriend en opvolger van heringa, en hierin de man zijner keuze, door wiens aanstelling de avond van des Grijsaards leven, gelijk hij

[p. 320]

kort daarna aan Rec. betuigde, niet weinig werd veraangenaamd - sprak over Job I:21^b. De Heer heeft gegeven enz. Het is een hartelijk woord, dat evenzeer hem vereert, wien het betreft, als hem, die het uitsprak.

Een ongenoemd Leerling van den Verscheidene zegt veel, maar niets te veel, tot 's Mans lof, in betrekking vooral tot zijne leerlingen. Het stukje is met blijkbare overhaasting geschreven. Het schetst den Leermeester echter naauwkeurig, schoon het op geene volledigheid aanspraak maakt; gepastelijk hier en daar enkele zinsneden uit 's Mans uitgegevene Leerredenen aanhalende.

Aan de Ontboezeming ontzeggen wij geene welmeenendheid; maar zietdaar ook alles!

Van de levensgeschiedenis van heringa wordt in geen dezer stukken een enkel woord gezegd. Voor de kanselvoordragt en eerste ontboezeming was dat ook minder doelmatig. Het verwondert ons echter eenigzins, dat Prof. bouman, aan wiens naauwkeurigheid zelfs niet ligtelijk eene kleinigheid ontgaat, geene levensschets aan zijne Leerrede heeft toegevoegd; te meer, daar Z.H. Eerw. toch eenige aanteekeningen geeft. Hij heeft wél gedaan met het kernachtige berigt van zijnen Ambtgenoot roijaards, in de couranten geplaatst, mede te deelen. Dat is fiksch, zonder omhaal of soppigheid, gesteld. Het is te wenschen, dat de verdiensten van den overleden Hoogleeraar opzettelijk zullen worden in het licht gesteld. De openbare meening heeft zich reeds genoeg geuit over den Man, van wien verwacht wordt, wat van hengel omtrent van voorst, wildschut omtrent roijaards heeft gedaan. Het is waar, van heringa hebben wij niet vele theologisch-wetenschappelijke schriften. Tenzij men opstellen in den Kerkelijken Raadvrager en Raadgever, tot de pastoraal betrekking hebbende, mede als zoodanig aanmerke, naauwelijks iets buiten de Prijsverhandelingen bij het Haagsche Genootschap: tot verdediging van de Christelijke Godsdienst; maar het ontbreekt niet aan bouwstof, om den Man als Godgeleerde te doen kennen. Er is onder zijne nalatenschap ongetwijfeld een rijke schat, der mede-

[p. 321]

deeling overwaardig. Dat die aan de wetenschap niet onthouden worde! En dat het die velen getuigen, die met ons de lessen van den rijk begaafden Man hebben bijgewoond, hoe veelzijdig zijne kunde was, en hoe groot zijne bekwaamheid, om ons, zonder ooit tot het futile te vervallen, alles regt duidelijk te maken; die lessen over het herder- en leeraarambt, getuigen eener wijsheid, menschenkennis en schranderheid, die ons wel eens eenen glimlach afdwong; die naauwkeurige collegies over de Theologia dogmatica, vol van exegetische opmerkingen (welligt heringa's sterkste zijde in het wetenschappelijke van het vak zijner studie), en niet het minst zijn leerzaam Donderdagavondeollegie over de populaire Christelijke Godsdienstleer, waar onze hooggeschatte Leermeester den vrager om te vragen wel eens sijn vernustig op zijne plaats te stellen wist, maar waar ook, wie wilde, veel van hem kon leeren, en heringa de verwonderlijke gaaf bezat, om hun, die op zekere punten iets wilden weten, te zeggen, wat voor hen genoeg was om hun stof tot nadenken te geven, doch zonder dat van anderen een ontijdig misbruik zijner woorden te duchten ware. Bittere ondervinding van vroegere dagen had den waardigen Man behoedzaam gemaakt; maar Rec. herinnert zich nog met een levendig genoegen, hoe hij met den kring zijner vertrouwdste vrienden niet zelden de woorden des Leermeesters besprak, en later bleek, dat wij er niet verre van geweest waren, den geest van zijn onderwijs te vatten. En wanneer dan ook wederkeerige bescheidenheid ons bestuurde, dan was het niet moeijelijk te bespeuren, dat de Leermeester behagen schiep in de verstandsontwikkeling van hen, die hij zijne leerlingen en opregt zijne vrienden noemde.

Wij zouden hier nog veel kunnen bijvoegen; over 's Mans fijnen smaak onder anderen, waarvan menig zoo ter loops daarheen gezegd woord getuigen moge, wanneer b.v. op zijne oefeningen in uiterlijke voordragt een gedicht werd gereeiteerd; maar wij zouden te lang worden. Echter kon Rec. niet van zich verkrijgen, niet een paar regels te wijden aan de nagedachtenis van eenen Hoogleeraar, aan wien hij zich grootelijks verpligt rekent.