Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Michel Lambert en zijne Dorpgenooten, of de kunst, om zijnen tijd en zijn geld goed te besteden. Een Verhaal ter bevordering van huisselijk geluk en maatschappelijke wel-

[p. 312]

vaart. Vertaald. Te 's Gravenhage, bij K. Fuhri. 1839. In gr. 8vo. 347 bl. f 3-:

Zeer belangrijk is het onderwerp, dat in dit boek wordt behandeld; en, schoon het meermalen zijdelings of regtstreeks in verschillende geschriften is gezegd, het is en blijft altijd eene behartiging- en herinneringwaardige zaak, dat spaarzaamheid op tijd en geld het ware geheim is, om voor zichzelven vergenoegd, voor zijn huisgezin tot zegen, en voor de maatschappij tot hut te leven. Het is evenwel eene kleine kunst, eenige menschen en familiën ten tooneele te voeren, wier lotgevallen bewijzen, dat de luijaard en verkwister zich en de zijnen ongelukkig maakt, terwijl de vlijtige en spaarzame aardschen zegen geniet en genieten doet. Maar daarbij bepaalt zich ook het leerzame in dit werk niet. Het laat de vragen niet onbeantwoord naar de middelen, om het doel - meerdere welvaart - te bereiken langs den weg van spaarzaamheid en werkzaamheid; men leert hier zien, dat vele kleintjes een groot maken; het zijn ‘woorden en cijfers.’ Daarbij bezit het de verdienste, dat het zich zeer onderhoudend laat lezen. Naar het hoofddoel, zoeke men hier geene verrassende en avontuurlijke uitkomsten; de verschillende karakters en voorvallen houden de aandacht goed levendig. Bovendien prijzen wij het in den Schrijver, dat overal bij hem ten sterkste uitkomt, hoe tijdelijke middelen dàn alleen een hulpmiddel tot geluk kunnen zijn, wanneer men ze langs den weg der striktste eerlijkheid heeft verworven. Ook rekenen wij het eene verdienste, dat ons hier niet hinderde, wat ons elders wel eens tegen deze soort van boeken innam, - overdrevenheid. Het is wel waar, dat het niet iederen kundigen en oppassenden werkman gelukken zal, zich door vlijt en overleg, gelijk lambert, tot een onafhankelijk vermogen te verheffen; men behoeft toch niet ongeloovig het hoofd te schudden, als men het zich voorgerekend vindt. Het is echter waar, en had hier wel mogen gezegd zijn, dat onbekommerde welvaart, zij het dan al geen rijkdom, zonder ongelukken meestal te verkrijgen is door datgene, wat, naar ons vaderlandsch spreekwoord, huizen als kasteelen bouwt. Enkele dingen meer hadden ligt meer opzettelijke vermelding verdiend. Zoo kon b.v. lambert in zijne jeugd oversparen, omdat hij zijn huwelijk uitstelde (schoon verloofd) tot dat hij zich eenig vermogen vergaderd

[p. 313]

had. Hoe geheel anders handelen zoo vele jonge lieden, die er maar op toe trouwen, zoodat de armoede in de deur komt, zoodra de speelman van het dak is! Moeten, helaas! vele dier huwelijken dienen, om misstappen te bedekken of te herstellen - een nieuw bewijs, dat zedelijkheid ook dien zegen aanbrengt, dat zij tijdelijke welvaart bevordert. Voorts; wij weten wel, dat de Schrijver het aldus niet bedoelt, en het alleen in den vorm der inkleeding gelegen is; maar hij stelt het voor, of liever schijnt het voor te stellen, dat lambert gelukkig is omdat hij geld heeft. Insgelijks mogen wij de opmerking niet terughouden, dat wij gaarne zouden gewaarschuwd hebben gezien tegen overdrijving van de poging, om zich door eenig vermogen buiten zorg en kommer te houden; - tegen gierigheid. Een paar uitvallen of schimpschoten op het edele werk der Bijbelgenootschappen, bladz. 8 en elders, hadden wij onvertaald gelaten. De Overzetter trouwens heeft ook tegen de taal hier en daar nog al gezondigd. ‘Hij beloofde een goed mechanicus te zullen worden;’ ‘geduld nemen,’ enz. enz. Hij had de Fransche motto's ook wel mogen vertolken, of nog beter, die door goede Nederduitsche vervangen; en waarom ook niet in de berekeningen de franken tot guldens overgebragt? Een boek in onze taal overbrengen is, eenen buitenlandschen Schrijver voor het Nederlandsche publiek te laten spreken; maar het is niet, overzetten, gelijk men in eene school thema's overzet. Dat het talrijk gild der Vertalers dat meer begrepe!

Vragen wij nu, voor wie is dit boek geschreven? dan is het antwoord: voor den middel- of burgerstand. Maar dan moest het veel kleiner en dien ten gevolge veel goedkooper wezen. Voor die klasse van lezers kon dan ook veel zijn overgeslagen; b.v. het meeste, wat de familie de la pouliniere betreft.

Wij wenschen, dat de wijze raadgevingen, in dit boek medegedeeld, door velen zullen worden opgevolgd; want in onzen tijd en ook in ons land zijn zij waarlijk verre van overbodig. De druk is zeer net.