Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Bezoeken in de Gevangenis, enz. Door W.H. Suringar.

(Vervolg en slot van bl. 175.)

De Heer suringar zegt in het Voorberigt: ‘Voor menigen lezer zal de uitgave van dit werk welligt de wereld der gevangenen en uit de gevangenis ontslagenen eenigermate openen, en hem met eene en andere gewigtige bijzonderheid bekend maken, waardoor zijne belangstelling in het lot van vele ongelukkigen zal worden versterkt, en de bemoeijingen van het Genootschap: tot zedelijke verbetering der Gevangenen, als niet geheel overbodig zullen worden beschouwd.’ En, in waarheid, dit boek levert daartoe vele en belangrijke bijdragen. Niet minder dan achtenveertig, meer of min uit-

[p. 216]

voerig geteekende, karaktertrekken, verhalen enz. zijn in de Toespraken ingeweven, en strekken zoo wel tot verlevendiging der voordragt, als tot opheldering en bevestiging der verkondigde waarheden.

Begeert men te weten, hoe en wat men over en omtrent gevangenissen, gevangenen en ontslagenen, te denken hebbe, dit werk zal ons daartoe in de gelegenheid stellen, en tevens aanwijzen, van welke beginselen het genoemde Genootschap uitgaat, en in welken geest en op welke wijze hetzelve werkzaam is. Men hoore een gedeelte van hetgeen desaangaande, in de XVIIIde Toespraak, tot de gevangenen zelf gezegd wordt. Dezelve handelt over de redenen, om welke het Genootschap: tot zedelijke verbetering der Gevangenen, door de gevangenen zelven niet op den regten prijs wordt gesteld. ‘Het opschrift: zedelijke verbetering, behaagt niet; en die naam en titel zijn toch met opzet en wijselijk alzoo gekozen. Het drukt het doel uit, dat men, onder opzien tot Gods hulp en afbidding van Zijnen zegen, zich voorstelt; het wijst den weg aan, dien gevangenen en ontslagenen moeten inslaan; het bevat de éénige en hoofdvoorwaarde, welke dezelven op hulp en ondersteuning van het Genootschap kan doen hopen. Maar dien weg willen zeer velen niet op; die voorwaarde bevalt niet. Men wil wel een bezoek in den kerker ontvangen, om dusdoende gelegenheid te hebben zijn tijdelijk belang te bevorderen; men wil wel, bij het ontslag, van geld, kleederen, gereedschap en wat dies meer zij, worden voorzien, en aan een bestaan geholpen; maar de verbetering van handel en wandel, van zin en lust is eene te zware voorwaarde, waarvan men ongaarne hoort. En hoe kan men dan met het Genootschap, hetwelk zoo iets vordert, ja het als hoofdzaak beschouwt, zijn ingenomen?

En toch moet het Genootschap der gevangenen zedelijke verbetering als hoofdzaak blijven beschouwen. Een Genootschap, hetwelk geen verder doel had, dan om ontslagene gevangenen aan brood te helpen, zonder dat die menschen eenige blijken hadden gegeven van een verbeterd bestaan, is geene nuttige, maar eene schadelijke zaak; want dan zoude het voor dezen en genen waarlijk een voorregt worden, eene misdaad te hebben gepleegd.

De dronkaard moet zijne liefde tot den drank, de wraakgierige zijnen lust, om zich te wreken, afleggen; de dief

[p. 217]

moet niet weder stelen: dat is het, wat men verlangen kan en verlangen moet. Ja, nog meer dan dat: de dief moet het stelen niet alleen nalaten, omdat er straffe op volgt, maar omdat het ongehoorzaamheid is aan God, den oppersten Wetgever.

In plaats van liefde tot de zonde, moet er liefde tot God, den Zaligmaker en de deugd in het hart wonen.

Blijft de zondenlust in der gevangenen hart, dan is het onverschillig, of zij in den kerker, of op vrije voeten zijn; want wáár zij zijn, zij zijn toch altijd ongelukkig. Blijft de gevangene hardnekkig verkleefd aan het kwaad, dan mag hij niet voortgeholpen worden; dat verdient hij niet, en men beleedigt daardoor den eerlijk en trouw gebleven burger.

Maar schikt zich de gevangene, bij zijn ontslag, ten goede; heeft hij de lessen en wenken, hem gegeven, ter harte genomen, dan biedt het Genootschap de helpende hand; bestrijdt de overdrevene werking van het vooroordeel, om geene gevonnisden ooit in dienst te nemen, en zoekt den gevallen broeder voor zich en de zijnen te behouden.

Eenmaal had ieder gevangene van natuur en regtswege eenen stand, eene plaats in de Burgermaatschappij. Door een misdrijf te plegen, verloor hij, door eigene schuld, die plaats, en wel voor zoo langen tijd, als zijne straf duurt. Men zal, bij terugkeering in het maatschappelijk leven, niet tegen hem, die waarlijk den goeden weg wil inslaan, zeggen: Er is voor u in 't geheel geene plaats; maar dit moet men hem zeggen: Vergenoeg u met eene mindere plaats dan vroeger; wees dankbaar, zelfs met een klein deel; acht u gelukkig, als gij weder met eenige genegenheid wordt opgenomen, en versmaad vooral den kleinen bijstand niet, dien men u aanbiedt.’

Wie erkent hierin niet de taal van rede en Godsdienst; die van het gezond verstand en eene wijselijk bestuurde menschenliefde, welke, vrij van overdrijving, de waarheid verkondigt, gelijk deze op den gulden middelweg alleen te vinden is?

Gedurende zestien jaren wijdde de waardige suringar zijn leven aan de zaak der gevangenen, en bezocht hij de meeste gevangenissen in het noordelijk en middendeel van Europa; het is alzoo geenszins te verwonderen, dat hij met kennis van zaken over een zoo aangelegen onderwerp kan

[p. 218]

spreken en schrijven; terwijl eene zoo langdurige ervaring borg blijft voor de gegrondheid en juistheid zijner opmerkingen. De goede Voorzienigheid schenke hem verder lust en krachten tot het voortzetten der moeijelijke taak, die hij op zich nam, en kroone zijnen arbeid met overvloedigen zegen! Inmiddels bevelen wij de lezing van dit belangrijke werk aan allen, wie de zaak der menschheid, Godsdienst, deugd en goede zeden ter harte gaat; terwijl het ons verheugt, dat de waardige Schrijver het voornemen koestert, hetzelve, in beterkoop formaat, onder den titel: Voorlezingen en Toespraken in den kerker, in de Nederlandsche gevangenissen te verspreiden. Ook dáár strekke het ten overvloedigen zegen; gelijk als, bij onze Landgenooten, ter bevestiging en verdere opwekking van die belangstelling, welke eene onzer weldadige vaderlandsche Instellingen, in menig opzigt, overwaardig is. In dit werk, deszelfs doel, strekking en wijze van bewerking, vinden wij, ruimschoots, alle redenen tot aanprijzing. Men zal den boom aan de vrucht leeren kennen, en het Vaderland hoogschatten, waarin, ook voor misdadigers en diep gezonkenen, zoo veel goeds te vinden is.

Ten slotte doen wij nog opmerken, dat, blijkens het vermelde op den titel, de uitgave van dit werk tevens tot een weldadig doel bestemd is. Men mag met grond verwachten, dat velen onder onze Landgenooten zich gereed zullen betoonen, om tot de verwezenlijking van dat doel mede te werken.