Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

Disquisitio de L. Aelio Stilone, Ciceronis in Rhetoricis magistro, Rhetoricorum ad Herennium, ut videtur, auctore. Inserta sunt Aeliï Stilonis et Serviï Claudiï fragmenta. Scripsit J.A.C. van Heusde, Phil. Th. Mag. Litt. Hum. Doct. Trajecti ad Rhenum apud R. Natan. 1839. forma 8va maj. VIII et 109 pag. f 1-20.

De Heer van heusde doet, in eenen Brief, die voor eene Voorrede dienen kan, aan zijnen Neef, Prof. rovers, verslag, wat hem aanleiding tot het onderzoek naar den Schrijver van de Rhetorica ad Herennium gegeven, en wat hij daartoe gedaan heeft. - Na ter inleiding opgemerkt te hebben, dat de reden, waarom

[p. 473]

dit onderwerp door velen ter sprake gebragt is, daarin te zoeken schijnt, dat dit werk te voren doorgaans aan cicero toegeschreven werd, doet hij (Cap. I) eene korte opgave van de verschillende gevoelens der latere Geleerden daaromtrent, en handelt (Cap. II) bijzonder over de gissing van schutz, die het aan gnipho, eenen leermeester van cicero, toeschrijft, welke hij tracht te wederleggen. - Hierop zou men verwachten, dat hij tot het voorstellen van zijn eigen gevoelen zou overgaan; maar hij geeft eerst nog, (Cap. III) om, zoo het schijnt, aan eene vrij schrale en dorre stof eenige meerdere uitgebreidheid en belangrijkheid bij te zetten, een overzigt van de beoefening der Taal- en Redekunde bij de Romeinen, tot aan den tijd van cicero, en komt alzoo (Cap. IV) tot eene vermelding van hetgene, dat er van l. aelius stilo, en van deszelfs schoonzoon servius claudius, welk laatste hier minder belangrijk schijnt, bekend is; ja geeft zelfs de fragmenten op, die men van deze beiden, met meerdere of mindere zekerheid, bij andere Schrijvers vindt. Na deze breede uitweiding komt hij eindelijk, p. 84, (Cap. V) aan het eigenlijke onderzoek. Hiertoe voert hij eerst eenige bijzonderheden aan, die hem schijnen te bewijzen, dat aelius waarlijk de Schrijver van het bewuste werk geweest is, maar die Rec. niet veel meer dan de mogelijkheid hiervan schijnen aan te toonen. Daarna tracht hij drie bedenkingen, welke tegen dat gevoelen kunnen ingebragt worden, weg te nemen, namelijk 1. dat de Auctor ad Herennium een vers, waarmede lucilius het eerste boek zijner Hekeldichten aan l. aelius opdraagt, berispt, hetwelk van heusde meent, dat hij nogtans kan gedaan hebben, omdat die Dichter deszelfs vriend scaevola gehekeld had: maar kan men toch wel zonder noodzaak onderstellen, dat aelius zoo onbescheiden en onbeleefd zal geweest zijn, dat hij den Dichter, die hem zijn werk opdroeg, juist om eene sout in eenen regel zijner opdragt, zoo openlijk in geschrifte zou ten toon gesteld hebben? 2. Waarom ci-

[p. 474]

cero zijne Rhetorica de Inventione niet afgewerkt heeft, die zoo zakelijk en woordelijk met het werk van den Auctor ad Herennium overeenkomen. Van heusde meent, dat cicero, bij het onverwacht uitkomen van het werk van aelius zelven, (waarbij hij dan toch, in parenthesi gezegd, den naam van plagiarius kwalijk ontgaan kan) het zijne gestaakt heeft: maar dit kon immers waar zijn, wie ook de bewuste Auctor moge geweest zijn, en doet niets af ten bewijze voor aelius. 3. Waarom quintilianus het werk ad Herennium niet aangehaald, en aelius niet als Schrijver genoemd heeft; hetwelk van heusde meent, dat hij zal gedaan hebben, om cicero te sparen, die het zijne uit de lessen van zijnen meester geput had: maar dit kon immers waar zijn, wie ook de Meester moge geweest zijn, en bewijst dus weder niets bepaald voor aelius. - Hoe dit een en ander ook zij, en hoewel deze letterkundige quaestie in het oog van Rec. niet van zoo groot belang is, zij nogtans de poging des Schrijvers van deze Disquisitio in eere, die daaraan zijne moeite besteed heeft!