Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

De brave Vrouw, Blijspel in vijf Bedrijven, door H.J. Foppe. Te Amsterdam, bij M. Westerman en Zoon en C. van Hulst. 1836. in kl. 8vo. X en 162 bl. f :-80.

Eerst in Sprokkelmaand 1839 is aan Recensent dit in 1836 uitgegevene Blijspel van nu wijlen h.j. foppe geworden. Het is dus buiten zijne schuld, dat de aankondiging daarvan in dit Tijdschrift zoo spade geschiedt.

De knoop van dit Blijspel is vrij gelukkig gelegd, de verwikkeling is toereikend, en de uitkomst bevredigend. Het stuk moet bij de vertooning hebben voldaan. De karakters zijn mede goed volgehouden. Maar zijn dezelve allen, en is veel van hetgeen hier voorkomt wel natuurlijk genoeg, dat men zich iets dergelijks in het werkelijke leven, dat toch in het Blijspel wordt afgemaald, zou kunnen voorstellen? Dit is eene andere vraag. De Heer van Galen komt ons wat al te goed en onnoozel voor, en dat voor iemand, die toch anders wel bij zijn verstand is. Mevrouw van Galen, die langzamerhand, ten gevalle harer arme nabestaanden, haren man zou geruïneerd hebben, doch steeds eene brave vrouw wil schijnen, gelijk zij dat naderhand, bij het inzien

[p. 317]

harer vorige verkeerdheden, nog eindelijk wordt; deze vrouw schijnt ons zóó onnatuurlijk verkwistend met geld en kostbaarheden om te springen, dat men niet begrijpt, hoe het mogelijk is, of zoo ja, hoe dit haren man niet meer in het oog valt. Hij bespeurt wel iets, maar laat zich toch telkens weder misleiden. Even raadselachtig is het, waar Vernuil toch al het ontvangene geld zoo spoedig mede weghelpt. Maar wij weten het: in de meeste Blijfpelen moet men daar zoo wat aan toegeven. Babet, als edeldenkend meisje en pligtlievende, schoon onderdrukte dochter uit vroeger huwelijk van den Heer Van Galen, is goed geteekend. Ook de listige gezelschapsjusvrouw Kips is gelukkig volgehouden. Babet's als huisknecht Willem vermomde minnaar, Willem Jan, Baron van Roos, bevalt ons zeer wel; maar de vermomming zelve, het gaan dienen als knecht, is ons iets hoogst onwaarschijnlijks, daar er toch zoo vele andere middelen te vinden waren, en een Baron niet ligt tot zulk eenen stap komt. Vooral is dit hier waarheid, daar er jaren schijnen voorbijgegaan te zijn, gedurende welke hij zijne liefde in het hart verborg. Waarom dan niet reeds eerder zulk een avontuur ondernomen? Intusschen hangt geheel de intrigue aan deze vermomming. Op het tooneel moet de uitwerking daarvan veel tot het welslagen hebben medegewerkt.

De versificatie is veelal zwak, en geheel het stuk zou gewonnen hebben bij bekorting. Het is waarlijk te lang, 162 bladzijden! - Bl. 14 hindert ons: ‘Waar of ik ging of stond.’ Bl. 57, 58:

Kwame er

‘Ook wie er kwame!.... ik blijf bestendig aan uw bed.’

Dat in de uitspraak luidende: Kwamer ook wie er kwame, schijnt ons te zweemen naar hetgeen wij ons voorstellen van de taal der Namaquas, de buren der Hottentotten.

Bl. 92:

‘De Heer Vernuil, wat dunkt u? | heeft het zelf gedaan.’

lijdt de middelrust nergens anders dan achter u, na de zevende lettergreep, eene daarvoor niet te dulden plaats.

Bl. 93: ‘'k Hou niet van brallen.’ Brallen, voor pralen, en daardoor voor snorken of zich beroemen, bevalt ons zelden, en vooral niet in een Blijspel.

[p. 318]

Bl. 100. Wij behoeven naauwelijks te zeggen, wat er valt aan te merken op deze twee regels:

‘Ik ken het middel nu, 'k wend met verstand en trouwe,
Dat middel, - hoe 't mij hard vall'! - aan bij mijne vrouwe.’

Als men het naar den gewonen kadans leest, krijgt men: Dat middel, hoe 't mij hard - val aan bij mijne vrouwe!!

Bl. 109. Mevrouw van Galen:

‘Meer prachtig, en dat zegt toch....’

Babet valt in:

Ik beklaag de vrouwen.

Die afbreking bij toch is weder stuitend: waarom eindigt Mevrouw van Galen niet met zegt, en begint Babet niet: Neen! ik beklaag de vrouwen, of op dergelijke wijze?

Bl. 117:

‘Me is uw bezit ontzegd; maar liefde is 't mij vergund,
Tot mijnen jongsten snik, u duurzaam toe te dragen.’

Dat me is uw bezit ontzegd, in plaats van uw hand is mij ontzegd, is stellig mis, zoo als het nu klinkt.

Bl. 120:

‘Is mij uw duur bezit ontzegd -’

De Schrijver meende zeker dier voor dierbaar; doch waarom niet aldus: Is mij uw lieve hand ontzegd?

Bl. 158:

‘Uw regterhand!... beseft gij, | wie gij derven moet?’

Ook hier valt de rust tusschen de 7de en 8ste lettergreep.

Als wij ons oordeel zamentrekken, dan bezit dit Blijspel veel goeds, maar is te gerekt, en de beschavende hand heeft er aan ontbroken.