Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

[p. 665]

Boekbeschouwing.

Paulus, de Apostel van onzen Heer Jezus Christus. Door T.F. Uilkens, Predikant te Loppersum. In twee Deelen. Iste Deel. Te Groningen, bij R.J. Schierbeek. 1838. In gr. 8vo. 325 Bl. f 2-80.

In eenen tijd, waarin velen beproefd hebben, en nog beproeven, hunne Romans en romantische Verhalen van de ware Geschiedenis te ontleenen, is het niet vreemd, dat iemand op de gedachte komt, om zulke stof ook in de Bijbelsche Geschiedenis te zoeken. Ja ditzelfde, mag men zeggen, deden ook reeds, hoewel in anderen vorm, Dichters van vroeger' en later' tijd, die Bijbelsche personen tot hunne dichtstof kozen, en, met meerdere of mindere getrouwheid, aan de Geschiedenis de schepping der Verdichting vereenigden. Wij vinden hierin op zichzelf juist niets verwerpelijks, mits dat het met die waardigheid geschiede, welke het belang en de hooge ernst der zaken vorderen: wordt het wél behandeld, dan kan het zelfs voor dezen en genen een middel zijn tot aanprijzing der belangrijkste waarheid; en in zoo verre hebben wij daar vrede meê. Intusschen zouden wij geenszins verlangen, dat van dien vorm veel gebruik gemaakt wierd: het is toch voorwaar ieders zaak niet, zich in den toestand, in de denkwijze, en vooral in den godsdienstigen zin dier Bijbelsche tijden en personen geheel te verplaatsen; en nogtans moeten hier vooral verdichting en waarheid getrouw overeenstemmen, en de eerste moet geen nieuwmodisch Europeesch kleed voor de oude Oostersche, ja voor de reinste hemelsche waarheid worden, opdat de heiligste en Goddelijkste zaak door het menschelijke niet worde ontluisterd.

Deze aanmerkingen meende Rec. meer in het belang der zaak te moeten mededeelen, dan wel met betrekking

[p. 666]

tot het bovenstaande werk, dat hij nu kortelijk gaat aankondigen. - De Heer uilkens heeft gewis een' der beroemdste Bijbelmannen tot onderwerp gekozen, van wiens merkwaardige en voor de wereld belangrijke geschiedenis genoeg bekend is, om aan de waarheid, en genoeg onbekend, om aan de verdichting stof te leveren. De Schrijver heeft dan ook van beide, voor zoo verre dit eerste Deel strekt, over 't geheel een zeer goed gebruik gemaakt: hij is aan de historische waarheid, zoo als zij door lucas verhaald wordt, getrouw gebleven; en hij heeft er zulke episoden ingevlochten, die doorgaans op den toenmaligen toestand van tijden, zaken en personen gegrond, of althans daarmede overeenkomstig zijn, en het alles tot één geheel zamenbinden, waartoe onder anderen het driejarig verblijf van paulus in Arabië, Gal. I:17, 18, maar waarvan wij geene bijzonderheden weten, hem geschikte stof aanbiedt. Misschien zou zelfs, deze uit des Schrijvers standpunt beschouwd wordende, het zuiver historische hier en daar, behoudens de hoofdzaken, nog wel eenige meerdere ruimte van dichterlijke fictie toegelaten hebben, dan de Schrijver zich veroorloofd heeft; zoo als b.v. de geschiedenis des overgangs van paulus tot het Christendom, die hier al zeer kort en bijna al te droog historisch verhaald wordt. Groote romantische in- en ontwikkelingen, woeste in- en uitvallen der verbeelding, onnatuurlijke overspanningen en overdrevenheden moet men hier niet zoeken; maar eene aangename verscheidenheid van tooneelen en voorvallen brengt eene goede afwisseling te weeg en houdt de aandacht gaande, en een gematigde, maar nogtans genoegzaam levendige stijl doet het doorgaans met genoegen lezen. Rec. mag het dus, waar dusdanige vorm verlangd worde of behoefte moge zijn, als een voor onze Letterkunde vereerend en ook voor Christelijken zin aanprijzenswaardig werk, gerust aanbevelen, zonder door verdere mededeeling der bijzonderheden den Lezer de nieuwheid te ontnemen.