Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

[p. 94]

Jaarboekje voor de Doopsgezinde Gemeenten in de Nederlanden. Te Amsterdam, bij M. Schooneveld en Zoon. 1837. In kl. 8vo. 125 Bl. f 1-20.

Gedurende nagenoeg drie Eeuwen bestaat in ons Vaderland eene Christelijke Gemeente, die, na in het bloed harer martelaren gegrondvest te zijn, nederig en onopgemerkt voortgroeit, als eene veldbloem in het woud der verschillende Kerkgenootschappen, en sedert de Hervorming zich de vrijheid en bescherming waardig maakte, haar door alle tijden heen verleend. Door geene banden van algemeen bestuur omklemd, is zij overal in ons land verspreid, en werkt zij niet zonder vrucht, in grootere of kleinere, ja soms zeer kleine afdeelingen, aan den opbouw van het Rijk der Waarheid, in liefde en nederigheid. Door weinigen goed gekend, bestaat hare Geschiedenis nog maar in fragmenten, die op eene bekwame hand wachten, om ze zamenhangend en oordeelkundig te bewerken. Iedere bijdrage daartoe is niet alleen voor de Doopsgezinden in het algemeen, maar ook voor elken Godgeleerde belangrijk, om eenmaal het nog open vak in de bijzondere Kerkgeschiedenis aan te vullen.

De lust tot onderzoek en tot verzameling der bouwstoffen voor de bedoelde Geschiedenis is onlangs ontwaakt; wij zien dien ook in dit werkje van den even kundigen als achtingwaardigen Hoogleeraar muller doorblinken, die bij het opmaken van de Naamlijst der Doopsgezinde Gemeenten en derzelver Leeraren in de Nederlanden, welke sedert 1829 niet was uitgegeven, gepast oordeelde, om, behalve het verslag der buitenlandsche Gemeenten en het zoogenoemde Kerknieuws, daarbij ook eene rubriek van Doopsgezinde Mengelingen te voegen, waardoor het werkje zoo wel voor Doopsgezinden als voor allen, die in de Geschiedenis van hun Kerkgenootschap belang stellen, van veel waarde is geworden, en jaarlijks op een vervolg doet hopen, wanneer het debiet maar eenigzins aan de moeite en zorg van den bekwamen Verzamelaar en de kosten van de Uitgevers, die voor nette uitvoering zorgden, beantwoordt; waaraan wij, voor de eer dier verlichte Kerkgemeenschap zoo wel, als onzer vaderlandsche Geleerden, niet willen twijfelen.

Wij hebben die Mengelingen met buitengemeen veel genoegen gelezen. Zij bestaan 1. uit een beknopt onderzoek naar

[p. 95]

den oorsprong en de beteekenis der benamingen van Mennoniten en Doopsgezinden; 2. over het ontstaan en gebruik van Bijbelvertalingen onder de Nederlandsche Doopsgezinden; 3. eene proeve van de wederkeerige Christelijke betrekking tusschen de Regering der Nederlanden en de Doopsgezinden, en 4. een vrij uitvoerig verslag omtrent de zoo genoemde Liefdepredikers en ongestudeerde Leeraren onder de Doopsgezinden. Gedoogde ons bestek een uitvoerig verslag, wij zouden daartoe wel lust gevoelen; maar wij kunnen ons alleen tot aanprijzing bepalen, met de verzekering, dat niemand zich de geringe kosten van aankoop van het kleine boeksken zal beklagen, waaruit men den Verzamelaar als een man van kunde, geleerdheid, smaak, en te gelijk als een verdraagzaam en godvruchtig mensch leert kennen, volkomen waardig, om, benevens zijnen ijverigen Ambtgenoot, aan het hoofd eener Kweekschool te staan, uit wier boezem bekwame Godgeleerden en ijverige Leeraren voortkwamen; eene Kweekschool, die, even gelijk een goede boom, rijpe vruchten leverde en even voortreffelijke beloost. Wij verlangen naar een volgend Jaarboekje, waarvoor het den Verzamelaar aan geene bouwstoffen kan ontbreken, opdat de Geschiedenis van het Kerkgenootschap, waartoe hij behoort, meer en meer toegelicht, en alzoo op de hoogte worde gebragt, dat het schrijven daarvan niet meer onder de vrome wenschen behoeft geteld te worden.

Achter dit werkje vindt men, bij wijze van toegift, de Naamlijst der Remonstrantsche Gemeenten, Professoren (lees: Professor) en Predikanten in de Nederlanden.