Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Schets van een beredeneerd Stelsel voor Muzijk-onderwijs in het algemeen, bijzonder toegepast op de Piano-forte; naar het Hoogduitsch van C. Berg, door A.P.F. De seyff, 2den Luitenant der Infanterie, enz. Te Zwolle, bij R. Boelens, Jr. 1836. In gr. 8vo. f 1-40.

De belangstelling, welke men, bij de in ons Land al meer en meer klimmenden lust en smaak voor het vak der Toonkunst, betoont in zoodanige voortbrengselen, welke werkelijk kun nen strekken tot bevordering van die kunst, noopte ook steller dezes, als liefhebber derzelve, om van dit werkje eenig verslag te geven. Doch, hoe zal het oordeel over den inhoud moeten uitvallen? De beantwoording dezer vraag kan niet twijfelachtig zijn, zoodra men verneemt, dat voor dit werkje een aanbevelend Voorberigt geplaatst is door Doctor gottfried weber; een' man, (zoo als Vertaler teregt zegt) aan wiens beredeneerde en grondige voorstelling van het moeijelijkste en tevens belangrijkste gedeelte der Muzijk deze kunst en wetenschap zooveel vorderingen is verpligt, en die zich dan ook daardoor zulk eenen naam in dezelve verworven heeft, dat eene aanprijzing van zijne zijde, in alles wat de Toonkunst betreft, als gewigtig en hoogstgeldend kan beschouwd worden. Niettemin vermeent steller dezes, dat aan het vak der Toonkunst in ons Vaderland nog te wei-

[p. 342]

nig eigenlijke beoesening in hare geheele uitgestrektheid te beurt valt, dan dan het niet nuttig zoude zijn, het onderhavige werkje bij ons Publiek als 't ware in te leiden, opdat daardoor niet alleen alle Muzijkonderwijzers van het noodzakelijke, maar ook leerlingen en derzelver ouders, benevens alle liefhebbers en beoefenaars der Toonkunst, van het waarlijk nuttige, dat de aanschaffing en lezing van hetzelve voor hen kan hebben, mogen overtuigd worden.

In de Inleiding dan behandelt de Schrijver, op eene zeer oordeelkundige wijze, in vijf Afdeelingen, het navolgende: I. Het standpunt van den Onderwijzer. Dit wordt in eene beantwoording der vier vragen: wat beoogt - wat kan - wat behoort de Onderwijzer, en wat mag hij van zijn pogen hopen? zeer goed uiteengezet. II. Het standpunt van den Leerling. Na de beschouwing, hoedanig dit verschillend is bij elken leerling, besluit de Schrijver aldus: ‘Weshalve hier dan ook slechts die wenken zullen gegeven worden, welke aan geene verandering onderhevig zijn, en op elken toestand kunnen worden toegepast. Mijns inziens zijn deze wenken de zoodanige, welke de krachten der ziel opwekken en aanzetten; al het overige is slechts de vorm, waarin dezelve worden bevat, of maakt de wijzigingen uit, waardoor zij zich vertoonen.’ III. Hinderpalen van den kant des Onderwijzers. IV. Verrigtingen van den Onderwijzer. V. Hinderpalen van den kant des Leerlings. Ook deze laatste drie Afdeelingen zijn uitnemend goed behandeld, en, gedoogde het mijn bestek, ik zoude mij genoopt gevoelen, dezelve hier af te schrijven.

Voorts wordt het Onderwijs in twee opvolgende Hoofdstukken behandeld, die te zamen 10 paragraphen bevatten, als: § 1. Hoofddoel van het Muzijkonderwijs; uiteengezet in drie punten, en nog nader verklaard in drie onderafdeelingen. § 2. Trapswijze voortgang der ontwikkeling; met aantooning, hoe die in acht trappen moet plaats grijpen. § 3. Toepassing der bovenbedoelde voorschriften. § 4. Over den weg, welken men moet inslaan, naarmate de vorderingen, door den leerling gemaakt, dit vereischen. § 5. Inrigting der lessen. § 6. Zelfoefening. Ook in deze paragraaph vindt men weder een paar zinsneden, die der vermelding overwaardig zijn, en bijzonder van des Schrijvers schranderheid getuigen; te weten: ‘In elke andere kunst, waar een model of ander zigtbaar voorbeeld kan gegeven worden, valt het den leerling zeer

[p. 343]

gemakkelijk, zijne kopij met hetzelve te vergelijken; bij zigtbare voorwerpen vertoont zich duidelijk, wat gedaan is, en wat nog is overgebleven; doch bij eene muzikale oefening zweeft ons geen ander voorbeeld voor den geest, dan hetgeen ons door onze verbeelding of door ons gevoel wordt gegeven, en de oefening zelve, wanneer zij is volbragt, is dikwerf zoo duister, alsof zij met eenen sluijer bedekt ware. Hieruit blijkt duidelijk, dat alleen eene opgewekte verbeeldingskracht, een sterk gevoel en eene levendige en gespannene oplettendheid in staat zijn, goede oefeningen te weeg te brengen. Waar deze zielskrachten zijn ontwikkeld, hoe geheel anders worden daar de gevolgen eener oefening!’ § 7. Keus der muzijk. § 8. Over het aanwenden van het geleerde bij openlijk spelen of in gezelligen kring. Ik kan niet nalaten, den aanhef dezer paragraaph af te schrijven; dezelve luidt aldus: ‘Is de muzijk eene kunst, die men alleen voor zichzelven, of ook tot genoegen van anderen beoefent? Mij dunkt, dat de aard der Toonkunst deze vraag reeds genoegzaam beantwoordt. Houden wij de kunst voor eene zaak, waaraan meerderen even zoo goed als een enkele kunnen deelnemen, en ziet men zelfs zijn eigen genot verhoogd, wanneer men eene algemeene deelneming waarneemt, dan moeten wij de muzijk als eene kunst beschouwen, waarop de maatschappij het hoogste regt heeft; terwijl men, door die alleen voor zichzelven te behouden, eer onregtmatig handelt. Wie is er bovendien, die niet heeft ondervonden, hoe zeer het zelfgenot bij het muziseren wordt vergroot, wanneer men hierdoor ook anderen kan bekoren, en hoe men daarbij met geheel andere gewaarwordingen en gevoelens wordt bezield, dan wanneer men dit voor zich alleen uitoefent?’ § 9. Uiteenzetting van de gronden, waarop al deze voorschriften berusten. § 10. Over het werktuigelijke. In deze paragraaph heeft de Schrijver ook weder zeer oordeelkundig aangetoond, in hoedanig naauw verband de oefening in het werktuigelijke met die van het gehoor staat, en alzoo daarmede moet verbonden worden.

(Het vervolg en slot hierna.)