Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Geschied- en ziektekundige Bedenkingen en Aanwijzingen omtrent de Koepokinenting (Vaccinatio), door H.J. Schouten, Med. Dr. Te Amsterdam, bij S. de Grebber. 1835. In gr. 8vo. XI en 96 bl. f 1-50.

‘D'où vient .... que l'homme .....
Croit toujours seul avoir la sagesse en partage.’

h.j. schouten, hier boven, bl. 8.

[p. 465]

Nevens de drukfeil, tegenover de eerste bladzijde opgegeven, had ook nog behooren vermeld te worden bl. 21, waar men, in plaats van areola, aureola leest, verg. ook bl. 58.

De Verhandeling zelve wordt geopend met eene bespiegeling over de lotgevallen van menschelijke leerstelsels en vindingen, en hoe het derzelver uitvinders en voorstanders is gegaan. Deze stelling wordt met een groot getal voorbeelden gestaafd, welke men in de geschiedenis niet angstig behoeft te zoeken. Of echter hier de herinnering aan de lotgevallen van den Heiland wel zeer gepast is, geven wij in bedenking. En wat men nu verder van den Goddelijken (!) socrates af tot den laatsten uitvinder in onzen tijd leest, het zijn niet anders dan de gewone lotgevallen der menschen. Men doet best zich te schikken naar hetgeen nu eenmaal niet te veranderen schijnt, en zulks in spijt van quasi Letteroefenaren, Recensenten, Kritikasters en het verder talloos heir van bedillers, enz. bl. 8. Rec. zal het zich ook getroosten, onder welke benaming ook, zich hier eene plaats te zien aanwijzen. Wanneer het ook eenen socrates, bij herhaling de Wijze genoemd, niet anders ging, wie zou dan op een beter lot durven aanspraak maken? En indien de Geneeskundige met zulke voorbeelden zich niet kon tevreden stellen, hij leze, wat van helmont overkwam (bl. 9). Intusschen heeft men thans minder dan ooit te klagen; de tijden zijn sedert veel verbeterd; door de verlichting zijn groote vorderingen gemaakt; de curatio magnetica onder anderen mag thans vrij en onverlet uitgeoefend worden; de vervolgzucht moge gepoogd hebben eenen befaamden van der lee en beruchten meijer te bemoeijelijken, de Regtbanken staan niet meer onder den invloed van den Aartsbisschop van Mechelen (bl. 9); deze Mannen mogen, behoorlijk gepatenteerd, met en zonder magneet alles genezen, tot den bloeijenden kanker toe! Hoe het vroeger geweest zij, onze tijden zijn toch zoo erg niet

[p. 466]

meer, dank zij den geest der eeuw! Hoe kan de Heer schouten dien zoo geheel miskennen? (bl. 11 en 12.)

Dit betoog gaat vervolgens over de Geneeskunde, en komt eindelijk op de Koepokken neder, alles naar aanleiding van het vermelde opschrift. Hoe uitvoerig, vernemen wij hier echter niets, hetwelk niet reeds meermalen gezegd en gehoord is. Ten zij men wil uitzonderen de stelling van den Schrijver, dat de koepok de meeste overeenkomst met de menschelijke pokken aanbiedt, niettegenstaande menschen- en koepokken de grootste verscheidenheid opleveren; vergelijk hiermede bl. 85. Dit betoog wordt met 14 gevolgtrekkingen besloten, tegen sommige van welke niet veel te zeggen valt, als b.v. n^o. 8, dat niets op deze wereld de proef der volmaaktheid kan doorstaan; n^o. 9, dat niets volstrekt goed, niets volstrekt kwaad is, enz. Van bl. 34 houdt de Heer schouten zich met de inenting bezig. Tegen het geweld der kinderziekte werd eerst de vroegere inenting beproefd, en later de ontdekking van jenner aangewend. Met bl. 42 schijnt hij eerst tot zijn eigenlijk doel te komen, en handelt over de voorwaarden, welke de koepokinenting vordert, waarbij hij zich tot 5 punten bepaalt. Het gewone wordt bl. 44 over het voorwerp gezegd; hetzelfde geldt van de stof bl. 47-49; de wijze van inenting bl. 49. Bl. 53 wordt de ontwikkeling der ware en valsche koepok nagegaan. Van bl. 61 worden de voorwaarden behandeld, die de behoorlijke werking der koepok moeten waarborgen. Van hier tot het einde houdt de Schrijver zich nog bezig met bespiegelingen, waarvan vele op losse gronden rusten, andere nog veel tijds zullen vorderen, eer men met eenige zekerheid omtrent dezelve iets zal kunnen vaststellen. Over het algemeen mag men weinig van bespiegelingen wachten, waar alles op ondervinding berust. Ten opzigte der Koepokinenting is onze ondervinding nog van zoo weinig belang; in het geheel omtrent de smetstoffen, hoe verre zijn wij nog gevorderd? Och had de Schrijver vooral hier niet aan de Cholera, onder an-

[p. 467]

deren bl. 82, herinnerd! Dit laatste gedeelte eindigt wederom met 17 gevolgtrekkingen, waaronder ons vooral die getroffen heeft, ‘dat het niet plaats hebben van reactieverschijnselen van eenig belang na de vaccinatie geenszins bewijst, dat zij haar zedelijk doel zal missen’ (?!) Het slot der Verhandeling, bl. 95, herhaalt, ‘dat de Koepokinenting niet vrij kan blijven van hetgeen alle uitvindingen treft; - dat zij echter geene menschelijke uitvinding is, maar door de Natuur, dat is door Gods vinger is aangewezen, en de mensch slechts deze aanwijzing van toepassing heeft gemaakt.’

Indien de bijgevoegde plaat wezenlijk nut zoude stichten, had zij behooren gekleurd te zijn.